සුළි කුණාටු ව්යසනයෙන් විනාශ වූ ප්රජාවන් නැවත ගොඩනැගීම සහ ආධාර ඒකාබද්ධ කිරීම අරමුණු කර ගනිමින් ශ්රී ලංකාව විසින් දියත් කරන ලද දැවැන්ත ‘Rebuilding Sri Lanka’ (ශ්රී ලංකාව නැවත ගොඩනැගීමේ) අරමුදල මේ වන විට දැඩි පරීක්ෂාවකට ලක්ව තිබේ.
ජාතික හා සියලු දෙනා ඇතුළත් පොදු වේදිකාවක් ලෙස හඳුන්වා දුන් මෙය, ආයතනික බලපෑම්, විනිවිදභාවයෙන් තොර තීරණ ගැනීම් සහ ප්රමාණවත් ආරක්ෂණ ක්රමවේද නොමැතිකම හේතුවෙන් පාලනය පිළිබඳ අර්බුදයක් බවට පත්ව ඇත.
මෙම මතභේදයේ කේන්ද්රස්ථානය වී ඇත්තේ සාමාජිකයින් 11 දෙනෙකුගෙන් යුත් කළමනාකරණ කමිටුවයි. මෙය සම්පූර්ණයෙන්ම පිරිමින්ගෙන් සමන්විත වන අතර, ඔවුන්ගෙන් වැඩි පිරිසක් ප්රමුඛ පෙළේ සමාගම්වල සභාපතිවරුන්, ප්රධාන විධායක නිලධාරීන් සහ ජ්යෙෂ්ඨ අධ්යක්ෂවරුන් වේ.
මහජන ප්රතිසංස්කරණ මුදල්වල භාරකරුවන් ලෙස කටයුතු කරන අතරතුරම, එම ප්රතිසංස්කරණ කොන්ත්රාත්තු හරහා ප්රතිලාභ ලැබිය හැකි සමාගම්වල ප්රධානීන් ලෙස ද ඔවුන් කටයුතු කිරීම, 'බැඳියාවන් අතර ගැටුමක්' (conflict-of-interest) නිර්මාණය කරන බවට ආර්ථික විද්යාඥයින්, නීති විශාරදයින් සහ සිවිල් සමාජ ක්රියාකාරීන් අනතුරු අඟවා තිබේ.
ප්රකාශිත පරිදි අරමුදලේ විෂය පථය මගින් මුදල් රැස් කිරීම, ව්යාපෘති ප්රමුඛතාවය තීරණය කිරීම, මුදල් අනුමත කිරීම සහ දීර්ඝකාලීන සංවර්ධන මැදිහත්වීම් සැලසුම් කිරීම වැනි පුළුල් බලතල ලබා දී ඇත.
කෙසේ වෙතත්, මෙම අරමුදල පනතක්, ගැසට් පත්රයක් හෝ විධායක අධිකාරියක් මගින් ස්ථාපිත කළේද යන්න පිළිබඳව මහජනතාවට පැහැදිලි අවබෝධයක් ලබා දී නොමැත. මෙම නීතිමය පදනමේ අඩුව රුපියල් බිලියන ගණනක මුදල් අවභාවිත වීමේ අවදානමට ලක් කරන බව විචාරකයෝ තර්ක කරති.
වඩාත් කනගාටුදායක කරුණ නම්, ප්රතිසංස්කරණ ටෙන්ඩර් පිරිනමන ආකාරය පාලනය කිරීම සඳහා පොදු ප්රසම්පාදන රාමුවක් නොමැති වීමයි.
විනිවිද පෙනෙන නිර්ණායක, ස්වාධීන විගණන හෝ පාර්ලිමේන්තු වගවීමක් නොමැතිව, මෙම අරමුදල සාමාන්ය මූල්ය පාලනයෙන් ඔබ්බට ක්රියාත්මක වන "සමාන්තර රාජ්යයක්" බවට පත් විය හැකි බවට විශ්ලේෂකයින් අනතුරු අඟවයි. මෙය හිතවතුන්ට සැලකීම, අභ්යන්තර කොන්ත්රාත්තු ලබා දීම සහ සම්පත් බෙදා හැරීම දේශපාලනකරණය කිරීමට දොරටු විවර කරන බව විචාරකයෝ පවසති.
මෙම අරමුදලේ අධීක්ෂණය නාමිකව ජාතික ආපදා කළමනාකරණ සභාවට පවරා ඇති නමුත්, එම අධීක්ෂණය අනිවාර්ය එකක්ද නැතහොත් හුදෙක් උපදේශාත්මක මට්ටමේ එකක්ද යන්න බලධාරීන් පැහැදිලි කර නොමැත. සවිස්තරාත්මක නීති නොමැති විට, මෙම අධීක්ෂණය හුදෙක් නාමමාත්රික විය හැකි බවට නිරීක්ෂණ කණ්ඩායම් අනතුරු අඟවයි.
කමිටුවේ සංයුතිය ආපදා පාලනයේ මූලික මූලධර්ම වන විවිධත්වය, ඇතුළත් කිරීම, තාක්ෂණික විශේෂඥතාව සහ ප්රජා නියෝජනය උල්ලංඝනය කරන බව සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම් පවසයි. කාන්තාවන්, ප්රාදේශීය ප්රජාවන්, මානුෂීය විශේෂඥයින්, පරිසරවේදීන් සහ බිම් මට්ටමේ ක්රියාකාරීන් මෙම කමිටුව තුළ නියෝජනය නොවේ. මෙය අරමුදලේ විශ්වසනීයත්වය හෑල්ලු කරන අතර ප්රතිසංස්කරණ ප්රතිඵලවලට තර්ජනයක් වන බව ඔවුහු තර්ක කරති.
ආයතනික නොවන ආසන හය අතරට ජනාධිපති නාම යෝජිතයින් හතර දෙනෙකු පත් කිරීම මගින්, මෙම වේදිකාව ජාතික සහභාගීත්ව යාන්ත්රණයක් වෙනුවට විධායක අධිකාරියේ දිගුවක් බවට පත්ව ඇති බවට වන චෝදනා තවදුරටත් තීව්ර කර තිබේ.
මෑතකදී පත් කරන ලද "පිරිසිදු ශ්රී ලංකාවක්" සඳහා වූ ජනාධිපති කාර්ය සාධක බලකාය සහ පුරාවිද්යා උපදේශක කමිටුව සඳහා ද සම්පූර්ණයෙන්ම පිරිමින් පත් කර තිබීම, කාන්තාවන් සහ සුළුතර ප්රජාවන් නොසලකා හැරීමේ පුළුල් රටාවක් පෙන්නුම් කරන බව විචාරකයෝ පෙන්වා දෙති.
තවත් විශ්වසනීයත්වය පිළිබඳ අර්බුදයකට මුහුණ දීමට ශ්රී ලංකාවට නොහැකි බව විශ්ලේෂකයින් අනතුරු අඟවයි. විදේශීය ආධාර ආකර්ෂණය කර ගන්නා බහු-බිලියන රුපියල් අරමුදලක් බවට 'Rebuilding Sri Lanka' අරමුදල පත්වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන බැවින්, නීතිමය, සදාචාරාත්මක සහ ක්රියා පටිපාටිමය ආරක්ෂණ නොමැතිකම පරිත්යාගශීලීන්ගේ විශ්වාසය සහ ප්රතිසංස්කරණ කාලසටහන් අවදානමට ලක් කළ හැකිය.
කමිටුව ප්රතිසංවිධානය කරන ලෙසත්, නීත්යානුකූල පාලන ව්යුහයක් ස්ථාපිත කරන ලෙසත්, දැඩි 'බැඳියාවන් අතර ගැටුම්' (conflict-of-interest) සහ ප්රසම්පාදන රෙගුලාසි ක්රියාත්මක කරන ලෙසත් සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම් රජයෙන් ඉල්ලා සිටී. එවැනි ප්රතිසංස්කරණවලින් තොරව, මෙම අරමුදල ජාතික ප්රතිසංස්කරණ වාහකයක් නොව බැහැර කිරීමේ සංකේතයක් බවට පත්වීමේ අවදානමක් ඇති බව ඔවුහු පවසති.
මුල් පුවත ;
Corporate Grip on Rebuild Fund Raises Alarms over Transparency
