නොවැම්බර් අගදී ශ්රී ලංකාවට බලපෑ දිට්වා සුළි කුණාටුව, ගොඩනැගිලි සහ එහි අන්තර්ගතයන්, කෘෂිකර්මාන්තය සහ තීරණාත්මක යටිතල පහසුකම් සඳහා ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 4.1 ක සෘජු භෞතික හානියක් සිදු කර ඇතැයි ලෝක බැංකු සමූහය සඳහන් කරයි.
ශ්රී ලංකාවට සුළි කුණාටුවෙන් සිදුව හානිය කොපමණදැයි එම සමූහය විසින් පෙරේදා (22) එළි දැක්වූ "ගෝලීය වේගවත් පශ්චාත් ආපදා හානි ඇස්තමේන්තු" (GRADE) වාර්තවේ මේ බව සඳහන් වේ.
එම වාර්තාවට අනුව සිදුවූ හානිය ශ්රී ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 4 කට පමණ සමාන වන බව දැක්වේ.
එම වාර්තාවේ වැඩිදුරටත් මෙසේද සඳහන්වේ..
ශ්රී ලංකාවේ මෑත ඉතිහාසයේ වඩාත්ම දරුණු හා විනාශකාරී සුළි කුණාටුව වන මෙම සුළි කුණාටුව, දිස්ත්රික්ක 25 පුරාම මිලියන 2 කට ආසන්න ජනතාවකට සහ පවුල් 500,000 කට ආසන්න සංඛ්යාවකට දැඩි ලෙස බලපෑ අතර, ජීවනෝපායන්, අත්යවශ්ය සේවා සහ පුළුල් ආර්ථිකයට බාධා ඇති කළේය.
ශ්රී ලංකා GRADE වාර්තාව හදිසි ප්රතිචාර දැක්වීම, ප්රතිසාධන සැලසුම් කිරීම සහ දිගුකාලීන ආපදා අවදානම් අවම කිරීමේ උත්සාහයන් මෙහෙයවීම සඳහා කාලෝචිත හා තීරණාත්මක අවබෝධයක් ලබා දෙයි.
මෙවැනි වාර්තාවක් කඩිනමින් එළි දැක්වීම සමගින් විපතෙන් ගොඩ ඒමට අනුගමනය කරන වැඩසටහන් වලදී වඩාත් ප්රයෝජනවත් වන අතර ලෝක බැංකුවේ තක්සේරුව වේගවත්, දුරස්ථ, ආදර්ශ පාදක GRADE ක්රමවේදය භාවිතා කර සකස් කොට ඇත.
එය භෞතික වත්කම්වලට සෘජු ආර්ථික හානිය ඇස්තමේන්තු කරයි. ආදායමට හෝ නිෂ්පාදනයට අදාළ පාඩු හෝ ප්රතිචක්රීකරණය සඳහා වන සම්පූර්ණ පිරිවැය වාර්තාවට ඇතුළත් නොවේ.
මාර්ග, පාලම්, දුම්රිය මාර්ග සහ ජල සැපයුම් ජාල ඇතුළු යටිතල පහසුකම් විශාලතම හානියට හේතු වන අතර එය ඇස්තමේන්තුගත ඩොලර් බිලියන 1.735 (මුළු හානිවලින් සියයට 42) ක් වන අතර එමඟින් සම්බන්ධතාවය සහ වෙළඳපොළ සහ සේවාවන් වෙත ප්රවේශය අඩාල වේ.
නේවාසික ගොඩනැගිලි සහ අන්තර්ගතයන් දැඩි ලෙස බලපා ඇති අතර, හානිය ඇස්තමේන්තුගත ඩොලර් මිලියන 985 කි. නිවාසවලට ඇති පුළුල් බලපෑම්, ගොඩනැගිලි ස්ථාන, ගංවතුර පාලන ව්යුහයන් සහ අධික සුළං සහ ගංවතුරට ඔරොත්තු දෙන සැලසුම් සලකා බැලීමේ අවශ්යතාවය ඉස්මතු කරයි.
සුළි කුණාටුවෙන් පසු වහාම, ලෝක බැංකු සමූහය විසින් දැඩි ලෙස පීඩාවට පත් වූ ප්රදේශවල යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට සහ අත්යවශ්ය සේවා සහ යටිතල පහසුකම් - සෞඛ්ය සේවා, ජලය, අධ්යාපනය, කෘෂිකර්මාන්තය සහ සම්බන්ධතාවය ඇතුළුව - යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට සහාය වීම සඳහා අඛණ්ඩ ව්යාපෘතිවලින් ඩොලර් මිලියන 120 ක් දක්වා බලමුලු ගන්වා ඇත.
GRADE වාර්තාව සෘජු භෞතික හානිය පිළිබඳ වේගවත් ඇස්තමේන්තුවක් සපයන අතර, ප්රතිසාධන සහ ප්රතිසංස්කරණ අවශ්යතා මෙම සංඛ්යා සැලකිය යුතු ලෙස ඉක්මවා යනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. මානුෂීය අවශ්යතා සපුරාලන, ජීවනෝපායන් යථා තත්ත්වයට පත් කරන, ඔරොත්තු දෙන නිවාස සහ යටිතල පහසුකම් ශක්තිමත් කරන සහ දේශගුණික හා ආපදා අවදානම් සලකා බැලීම් අනාගත සංවර්ධනයට ඒකාබද්ධ කරන පුළුල් ප්රතිසාධන උපාය මාර්ගවල වැදගත්කම වාර්තාව ඉස්මතු කරයි.
මෙම තක්සේරුව සම්පූර්ණ කිරීමේදී ශ්රී ලංකා රජයේ නායකත්වය ලෝක බැංකුව අගය කරයි. විදේශ සම්පත් දෙපාර්තමේන්තුව, භාණ්ඩාගාරය, ජාතික සැලසුම් දෙපාර්තමේන්තුව සහ ආපදා කළමනාකරණ මධ්යස්ථානය සමඟ සමීප සහයෝගීතාවයෙන් මෙම තක්සේරුව ප්රතිලාභ ලැබීය.
(ජේ.මුණසිංහ)
