දැනට උපයන විට බදු ගෙවන ලක්ෂ 12ක් පමණ වන සේවා නියුක්තිකයන්ගෙන් 40% පමණ එනම් ලක්ෂ 5කට ආසන්න පුද්ගලයන් නව දේශීය ආදායම් පනත අනුව බද්දෙන් නිදහස ලබන බව මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශය සඳහන් කරයි.
නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් අමාත්‍යංශය මේ බව සඳහන් කරන අතර මෙම නව පනත මගින් මාසිකව රුපියල් ලක්ෂයක් හෙවත් වාර්ෂිකව රුපියල් ලක්ෂ 12ක ආදායම් ලබන සියලු දෙනා ආදායම් බද්දෙන් නිදහස් බවද එහි දැක්වේ.
එසේම ශ්‍රී ලංකාවේ ඍජු බදු ගෙවන ප්‍රමාණය ඉතා අතලොස්සක් පමණක් බවත් දෙකෝටියක් පමණ ජනගහණයක් සිටියත් මෙරට බදු ගොනු තිබෙනුයේ ලක්ෂ 16ක් පමණක් වන අතර එයින් ලක්ෂ 12ක් පමණ ම අයත් වනුයේ උපයන විට ගෙවීමේ බද්දට යටත් වන සේවා නියුක්ත්කයන්ට බවද එම නිවේදනයේ සඳහන්ව ඇත.
කෙසේ වුවත් අදාළ උපයන විට ගෙවීමේ බද්දට (PAYE) යටත් කරනු ලබන වාර්ෂික සීමාව රුපියල් 750,000 සිට නව බදු පනත මගින් රුපියල් ලක්ෂ 12 දක්වා වැඩි කර තිබෙන බවත් මේ හේතුවෙන් දැනට උපයන විට බදු ගෙවන ලක්ෂ 12ක් පමණ වන සේවා නියුක්තිකයන්ගෙන් 40% පමණ එනම් ලක්ෂ 5කට ආසන්න පුද්ගලයන් නව බදු පනත අනුව බද්දෙන් නිදහස ලබන්නේ ඒ අනුව බවත් එහි දැක්වේ.
එමෙන් ම විවිධ ස්ථරයන් යටතේ බදු ගෙවීම සඳහා මෙතෙක් පැවැති ලක්ෂ පහේ වාර්ෂික ලාබ සීමාව ලක්ෂ 6 දක්වා වැඩි කර ඇති බැවින් ඒ යටතේ ද බොහෝ ආදායම් ලබන්නන් ගෙවිය යුතු බදු ප්‍රමාණය පෙරට වඩා අඩුවනු ඇති බවද නිවේදනයේ සඳහන්ව ඇත.
අසත්‍ය ප්‍රචාරවලට නොරැවටෙන්න
මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශයේ ප්‍රවෘත්ති අධ්‍යක්ෂවරයාගේ අත්සනින් යුතුව මෙම නිවේදනය නිකුත්කර තිබෙන්නේ අප්‍රේල් මස පළමු වැනි දා සිට ක්‍රියාත්මක නව දේශීය ආදායම් පනත පිළිබඳ ජනතාව නොමග යවන ආකාරයේ පුවත්, විශේෂාංග තව දුරටත් මාධ්‍ය හරහා ප්‍රචාරය වෙමින් පැවතීමට ප්‍රතිචාර දැක්වීමක් වශයෙන්ය.
මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍ය මංගල සමරවීර මහතා විසින් පසුගිය දා මේ සම්බන්ධයෙන් විශේෂ මාධ්‍ය හමුවක් පවත්වා සියලු ගැටලුවවලට පිළිතුරු ලබා දී ඇති තත්ත්වයක් තුළ වුව ද අසත්‍ය ප්‍රචාර සිදු කරමින් පවතින බව නිරීක්ෂණය වී ඇති බවත් ඇතැම් පුවත්පත්වල කතුවැකි තුළින් පවා නිවැරැදි නොවන කරුණු ප්‍රචාර කිරීම සිදුව ඇති බවත් නිවේදනයේ වැඩිදුරටත් අවධාරණය කර තිබේ.
ඒ අනුව තවදුරටත් ජනතාව නොමග යැවීම වලක්වාලීම අරමුණු කරගනිමින් අසත්‍ය ප්‍රචාර සිදුව ඇති කරුණු කිහිපයක් ඉලක්ක කර එහි සත්‍ය පසුබිම අනාවරණය කරමින් නිවේදනය නිකුත් කර ඇති අතර එහි වැඩිදුරටත් මෙසේ සඳහන්ව තිබේ.
ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසි
ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසි ඉතිරි කිරීමේ ගිණුම්වලට 5% ක රඳවා ගැනීමේ බද්ද අදාළ වනුයේ එවන් පුද්ගලයන්ගේ තැන්පතු මුදල රුපියල් කෝටි දෙකකට ආසන්නව තිබෙන අවස්ථාවන්හි දී පමණි.
ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියන්හට තම ඉතිරි කිරීම සඳහා සාමාන්‍ය බැංකු පොලී අනුපාතයට වඩා වැඩි පොලී අනුපාතයක් ගෙවනු ලබයි. ඔවුන්ගේ ඉතිරිකිරීම් මත ලබන මාසික පොලී ආදායම රු. 125,000 දක්වා වන මුදලට කිසිදු බද්දක් අය කරනු නොලැබේ. රු. 125,000 ක මාසික පොලිය ලබන්නට නම් එක්කෝටි විසිපන්ලක්ෂයකට ආසන්න මුදලක් තම ඉතිරිකිරීමේ තැන්පතුවල තිබිය යුතුවේ. ඒසා විශාල මුදලක් තම ඉතිරිකිරීමේ ගිණුමේ පවත්වාගෙන යා හැකි ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියන් සිටිනුයේ ඉතා අතලොස්සක් පමණි.
මරණාධාර සහ සුබ සාධක සමිතිවලින් බදු අය කිරීම
පුවත්පත්වල මෙන් ම විද්‍යුත් මාධ්‍ය සංවාදවල දී ද මතු කරනු ලබන මෙම චෝදනාව සම්පූර්ණයේ ම අසත්‍යය. මරණාධාර සහ සුබ සාධක සමිතිවලින් ලැබෙන පොලී ආදායම් නව පනත යටතේ බද්දකට යටත් කර නොමැත.
විදෙස්ගත ශ්‍රමිකයන් විසින් මෙරටට එවනු ලබන මුදල්වලට බදු අය කිරීම
විදෙස්ගත ශ්‍රමිකයන් ශ්‍රී ලංකාවෙන් පිට කුමන රටක සිට වුවද තම නිවෙස් වෙත හෝ ඥාතීන් වෙත එවනු ලබන මුදල් වලට කිසිදු බද්දක් අය කරනු නොලැබේ. එසේම, ලංකාවේ සිටින යම් පුද්ගලයෙකු විසින් විදේශ රටකට සේවා සපයා එයින් ලබන වාර්ෂික ආදායම රු. මිලි. 15 දක්වා බද්දෙන් නිදහස් කොට තිබේ.
ආගමික ස්ථානවලින් බදු
පිං කැටේටත් බදු නමින් ප්‍රසිද්ධ කරනු ලැබූ මෙම චෝදනාවට ද කිසිදු පදනමක් නොමැත. ආගමික ස්ථානවලට ලබා දෙන ආධාර හෝ පිං කැට වෙත ලැබෙන මුදල් සඳහා බදු අය කිරීමට අදාළ කිසිදු වගන්තියක් නව දේශීය ආදායම් පනතට ඇතුළත් කර නොමැත. එහෙත් කිසියම් ආගමික ස්ථානයක ව්‍යාපාර පවත්වාගෙන යන්නේ නම් එයින් ලබන ලාභය මත මෙයට පෙර පැවැති ආකාරයට ම බදු පැනවේ.
18ට වැඩි සියල්ලන්ට ම බදු ගොනුවක්
දේශීය ආදායම් පනත තුළ එවැනි ප්‍රතිපාදනයක් අන්තර්ගත වී නොමැති අතර ඒ අනුව වයස අවු. 18 ට වඩා වැඩි පුරවැසියන්හට බදු ලිපිගොනු විවෘත කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් පැන නොනඟිනු ඇත.
බදු නිදහස් කිරීම
බදු නිදහස් කිරීම සම්බන්ධයෙන් පුවත්පත්වල ඇතැම් කතුවැකිවලද නිවැරදි නොවන ප්‍රවෘත්ති වාර්තා විය. රාජ්‍ය නිලධාරීන්ගේ වැටුප, ජනාධිපති අරමුදලෙන් ලැබෙන ප්‍රදාන, රු. ලක්ෂ පහ නොඉක්මවන ලොතරැයි තෑගි මුදල සහ රජයේ වාහන බලපත්‍ර යටතේ සේවකයෙකුට ලැබෙන ප්‍රතිලාභ යනාදිය සඳහා තිබූ බදු නිදහස් කිසිවක් ඉවත් කර නොමැත. ඉහත කී ක්ෂේත්‍රයන් සඳහා ලබාදී තිබූ මෙම බදු නිදහස් කිරීම් දේශීය ආදායම් පනත ක්‍රියාත්මක වන 2018.04.01 දින සිට ද අඛණ්ඩවම එලෙසම බල පැවැත්වෙන බව අවධාරණය කළ යුතුයි.
මෙම නව බදු පනත මගින් ව්‍යාපාරිකයන් හා ආයෝජකයන්ට සමාන අවස්ථාවන් සලසා දී ඇති අතර, දේශීය හෝ විදේශීය ආයෝජකයන් තම ආයෝජන වෙනුවෙන් බදු විරාම, බදු නිදහස් කිරීම, බදු සහන ලබා ගැනීම සඳහා මෙතෙක් දේශපාලඥයන් පසුපස හඹායාමට තිබූ අවශ්‍යතාවය සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් කර ඇත.
මෙතෙක් ශ්‍රී ලංකාවේ පැවැති බදු පරිපාලන ක්‍රමය යටතේ ආයෝජකයන්හට බදු විරාම/ බදු සහන ලබාදීම තීරණය කරනු ලැබුයේ අදාළ ඇමැතිවරයා විසිනි. දේශපාලඥයන්ගේ අත්තනෝමතික හෝ අභිමතානුසාරී බලය යටතේ බලපෑම් මත බදු සහන දීමේ මෙම ක්‍රමවේදය මෙම නව පනත මගින් ස්ථිරවම ඉවත් කර තිබේ. ඒ වෙනුවට ආයෝජකයන් වෙත බදු සහන ලබාදීමේ විනිවිද පෙනෙන නීතිමය පදනමින් යුක්ත ක්‍රමවේදයක් පනත තුළ අන්තර්ගත කර තිබීම විශේෂත්වයකි.
උදාහරණයක් ලෙස ඇ.ඩො. මිලියන 03 ක ආයෝජනයක් කරන පුද්ගලයෙකු තම ආයෝජනයට සමාන ප්‍රතිලාභ අත්පත් කරගන්නා තෙක් ඔහුට බදු ගෙවිය යුතු වන්නේ නැත.
එසේම ඇ.ඩො. මිලියන 100 ට වැඩි ආයෝජනයක් කරන්නේ නම් එවැනි සමාගමකට තම ආයෝජනය මෙන් 150% ප්‍රතිශතයක ප්‍රතිලාභ ලබාගන්නා තෙක් බදු සහන හිමිවන බැවින් ආයෝජනයන් සඳහා බදු සහන හෝ බදු විරාම ලබාගැනීමට දේශපාලඥයන් පසුපස හඹායෑමේ යුගය මෙම නව දේශීය ආදායම් පනත මඟින් නිශේධනය කර තිබේ.