ආර්ථික

ජාත්‍යන්තර ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර සාර්ථකව නිකුත් කිරීම හේතුවෙන් රටේ දළ නිල සංචිතය මේ වන විට එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 7.6ක් දක්වා ඉහළ ගොස් ඇතැයි ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව ප්‍රකාශ කරයි.

මේ වසරේ ජනවාරි මාසයේ දී ඩොලර් බිලියන 6.2ක් වූ නිල සංචිතය මාර්තු මාසයේ දී ඩොලර් බිලියන 7.6ක් දක්වා ඉහළ නැගීමට ප්‍රධාන වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 2.4ක ජාත්‍යන්තර ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර නිකුතුව සාර්ථකව සිදු කිරීම බලපා ඇති බව මහ බැංකුව කියයි.

මේ වසර ආරම්භයේ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව කල්පිරුණු ජාත්‍යන්තර වශයෙන් පැවැති බැඳුම්කර සඳහා මුදල් ගෙවීමක් සාර්ථකව සිදු කෙළේය. ඒ නිසා රටේ නිල සංචිතය ඩොලර් බිලියන 6.2 දක්වා අඩු විය.

නමුත් නැවත වතාවක් සාර්ථක බැඳුම්කර නිකුතුවක් සමඟ අරමුදල් තර කර ගැනීම නිසා සංචිතය ඉහළ ගොස් ඇත. මේ සංචිතය දළ වශයෙන් අප රටේ මාස 4.3ක ආනයනික වියදමට සමාන අගයක් ගන්නා බව ද මහ බැංකුව පවසයි.

2016 අංක 6 දරණ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය පනත අහෝසි කිරීමට රජය කටයුතු කරමින් සිටින අතර ඒ වෙනුවෙන් වන නව සන්ශෝධිත පනත් කෙටුම්පතක් මේ වන විටත් සූදානම් කෙරෙමින් ඇති බව වාර්තා වෙයි.

එය "ණය නියාමන අධිකාරී පනත (Credit Regulatory Authority Act) නමින් මාස කිහිපයක් තුල ගෙන ඒමේ සූදානමක් ඇති බවත් වාර්තා වෙයි.

මේ බව අනාවරණය වූයේ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය වින්දිතයන් සුරැකීමේ සාමූහික එකතුව වෙනුවෙන් සමාජ ක්‍රියාකාරිකයෝ පිරිසක් පසුගියදා මුදල් අමාත්‍ය මංගල සමරවීර මහතා, මහබැංකු අධිපති ඉන්ද්‍රජිත් කුමාරස්වාමි මහතා, මුදල් අමාත්‍යාංශ උපදේශක මනෝ තිත්තවැල්ල ඇතුළු රජයේ ඉහළ නිලධාරීන් පිරිසක් හමුවී උද්ගත ව ඇති අර්බුදය සම්බන්ධව පැවැත්වූ සාකච්ඡාවේදීය.

රට තුළ ක්ෂුද්‍ර මූල්‍ය කර්මාන්තය සම්බන්ධයෙන් සිය දිවි නසාගැනීම් 170 ක් වාර්තා වී තිබීමත්, සදාචාර නොවන අන්දමින් ණය අය කර ගැනීම නිසා හටගෙන තිබෙන මානව ඛේදවාචකයත් මුල්කරගෙන මෙම තීරණයට එළඹුණු බව එහිදී සඳහන් විය.

ඉරන්ගා රොනඩා රජුගේ සෘජු ආරාධනාව මත මුදල් ඇමැති මංගල සමරවීර ශ්‍රී ලංකාව නියෝජනය කරමින් නිව්යෝර්ක් නුවර පැවැති එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවර්ධන කටයුතු සඳහා මූල්‍ය සේවා සැපැයීමේ ආර්ථික සහ සමාජ උපදේශන සමුළුවේ මුදල් ඇමැතිවරුන්ගේ රැස්වීමට සහභාගී විය.

මෙහි දී අමාත්‍යවරයා 'පරිපූර්ණ වර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීමෙන් අසමානතාව අවම වේ' යන මාතෘකාව යටතේ මෙවර පැවැති සාකච්ඡා සභාවේ දී ශ්‍රී ලංකාව මේ සම්බන්ධයෙන් ගෙන ඇති ක්‍රියාමාර්ග විස්තර කරමින්, 2018 වසරේ මැද භාගයේ සිට විශේෂයෙන් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ පදනම් කරගෙන තරුණ ව්‍යවසායකයන් 100,000ක් බිහි කිරීමේ අරමුණ ඇතිව ආරම්භ කළ එන්ටර්ප්‍රයිස් ශ්‍රී ලංකා ණය වැඩසටහන ඇතුළු සංවර්ධන කටයුතු සඳහා මූල්‍ය සම්පාදනයට ගත් ක්‍රියාමාර්ග ගැන තොරතුරු බෙදාගත්තේය.

සංවර්ධනය සඳහා ණය ලබා දීම තේමාව කරගත් මෙම සමුළුවේ ප්‍රධාන කටයුත්ත වූ 'සංවර්ධනය සඳහා ණය 2019 සමුළුව' අඩිස් අබාබා ක්‍රියාකාරී න්‍යාය පත්‍රය හඳුන්වා දී මෙතෙක් ගෙවී ඇති වසර 4 ඇතුළත ලබා දී ඇති ණයවලින් ඉටු වී ඇති කාර්යභාර පසු විපරම් කිරීමට, වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වන සහ වෙනස් වන ප්‍රතිපත්ති හමුවේ සංගණනයන් පැවැත්වීම, නැඟී එන ආර්ථික සහ ආර්ථික නොවන අවදානම්වලට එරෙහිව ගතයුතු පියවර හඳුනා ගැනීම මෙහි දී සිදුවිය.

තිරසාර සහ සාධාරණ සංවර්ධනයක් වෙනුවෙන් හඳුනාගත් අභියෝග ජය ගැනීමට ශ්‍රී ලංකාව 2019 අයවැයෙන් ගෙන ඇති පියවර අමාත්‍යවරයා මෙහි දී ගෙන හැර දැක්වීය. මූල්‍යමය බාධා සහිත ශ්‍රී ලංකාව වැනි කාලගුණික විපර්යාසවලින් බැටකන රටවල්වලට මූල්‍ය සහාය ලබා දීමේ දී අන්තර්ජාතික සහයෝගය තිරසාර සංවර්ධන ඉලක්ක ජයගැනීමේ දී ඉතා වැදගත් වන බව අමාත්‍ය සමරවීර මෙම සමුළුව හමුවේ වැඩිදුරටත් කීවේය.

මෙම සංචාරයේ දී අමාත්‍යවරයා යුනිසෙෆ් සංවිධානයේ විධායක අධ්‍යක්ෂ හෙන්රිටා එච්. ෆෝ හමුවී පූර්ව ළමා විය සංවර්ධනය සම්බන්ධ කරුණු සාකච්ඡා කළේය. එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමය ගොඩනැඟීමේ සහායක කාර්යාලයේ ක්‍රියාකාරකම් රැසකට ද සහභාගී වූ අමාත්‍යවරයා එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා ලේකම්වරයා ඊයේ (17දා) හමුවීමටද නියමිතව තිබිණි.

ආර්ථික සංවර්ධනය සඳහා සෘජු දායකත්වයන් සැපයීම මෙන්ම විවිධ ආර්ථික අංශයන්හි ඵලදායීතාවය හා කාර්යක්ෂමතාවය නැංවීම හරහා වක්‍රාකාර ප්‍රතිඵලයන් ද ඇති කරන බැවින් අන්තර් සම්බන්ධතාවයන් සහිත අධිවේගී මාර්ග ජාලය ද ඇතුළුව යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් ඉහළ වැදගත්කමක් ලබා දී තිබේ.

දැනට පවතින අධිවේගී මාර්ග ජාලයට ඌන පූර්ණයක් වශයෙන් කොළඹ නගරය, කුරුණෑගල සහ මහනුවර නගරයන් සමග සම්බන්ධ කිරීමේ අරමුණ ඇතිව මධ්‍යම අධිවේගී මාර්ග ව්‍යාපෘතිය යෝජනා වී තිබේ.

කඩවත අන්තර් හුවමාරුව මගින් පිටත වටරවුම් අධිවේගී මාර්ගය අදියර 11 හා අදියර 111, කොළඹ - කටුනායක අධිවේගී මාර්ගය හා මධ්‍යම අධිවේගී මාර්ගය යන අධිවේගී මාර්ග හතර සම්බන්ධ වන කඩවත නගරයෙන් මධ්‍යම අධිවේගී මාර්ගයේ පළමු අදියර ආරම්භ වේ. ආර්ථික වශයෙන් වැදගත් වන වරාය, ගුවන්තොටුපළ හා වාණිජමය නගර සහ විවිධ පළාත් සම්බන්ධ කරමින් හම්බන්තොට සිට කටුනායක හෝ හම්බන්තොට සිට නුවර දක්වා වන නොබිඳුනු සම්බන්ධතාවයක් මෙමගින් නිර්මාණය කරනු ඇත. සමස්ථ අධිවේගී මාර්ග ජාලයෙහි අන්තර් පළාත් සම්බන්ධතාවය හා කාර්යක්ෂමතාවය මෙම යෝජිත අධිවේගී මාර්ගය මගින් වැඩිදියුණු කරනු ඇත.

ඒ අනුව, ශ්‍රී ලංකා රජය හා චීන රජය අතර ශ්‍රී ලංකාවේ යටිතල පහසුකම් සංවර්ධන ක්ෂේත්‍රයෙහි මූල්‍යමය සහයෝගීතාවය ශක්තිමත් කරමින්, කඩවත සිට මීරිගම දක්වා වන මධ්‍යම අධිවේගී මාර්ග ව්‍යාපෘතියෙහි පළමු අදියර සඳහා කොන්ත්‍රාත් මුදලින් 85%ක් ආවරණය වන පරිදි ඇ. එ. ජ. ඩො. මිලියන 989ක් වන සහනදායී ණය මුදලක් ලබා දීමට චීන අපනයන ආනයන බැංකුව එකඟ වී ඇත. ව්‍යාපෘතියේ ඇස්තමේන්තුගත මුළු වියදම (පිරිවැය) ඇ. එ. ජ. ඩො. මිලියන 1,164කි. තවදුරටත්, මෙම ණය මුදල චීන අපනයන ආනයන බැංකුව විසින් ශ්‍රී ලංකාව සඳහා අනුමත කරන ලද විශාලතම තනි ණය මුදල වේ.

දේශීය වාණිජ බැංකුවල මූල්‍යමය දායකත්වයෙන් මධ්‍යම අධිවේගී මාර්ග ව්‍යාපෘතියෙහි දෙවන අදියර ක්‍රියාත්මක කිරීම දැනටමත් ආරම්භ කර ඇති බැවින්, චීන අපනයන ආනයන බැංකුව මඟින් ලබා දෙනු ලබන මෙම ණය පහසුකම කුරුණෑගල දක්වා අධිවේගී මාර්ග ඡාලයෙහි සම්බන්ධතාවය තහවුරු කරමින් කඩවත සිට මීරිගම දක්වා වන කොටස වේගවත්ව ක්‍රියාත්මක කිරීමට පහසුකම් සලසනු ඇත.

ඒ අනුව, ශ්‍රී ලංකා රජය වෙනුවෙන් මුදල් අමාත්‍යාංශ ලේකම් ආචාර්ය ආර්. එච්. එස්. සමරතුංග සහ චීන අපනයන ආනයන බැංකුව වෙනුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටි චීන තානාපති කාර්යාලයේ, මහජන චීන සමූහාණ්ඩුවේ තානාපති, ගරු චෙනග් ෂුයුආන් (H E Cheng Xueyuan) විසින් 2019 මාර්තු මස 22 වන දින කොළඹ 01, මුදල් අමාත්‍යාංශයේදී ණය ගිවිසුම අත්සන් තබන ලදී.

මේ වසරේ ගෙවී ගිය කාලය තුළ ඇමෙරිකානු ඩොලරයට සාපේක්ෂව ශ්‍රී ලංකා රුපියලේ අගය 4.6%කින් ඉහළ ගොස් ඇත.

ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව සතිපතා නිකුත් කරන දත්තවලට අනුව බ්‍රිතාන්‍යයේ ස්ටලිං පවුම්, ජපානයේ යෙන් සහ ඉන්දීය රුපියල යන මුදල් ඒකකවලට සාපේක්ෂව ද ශ්‍රී ලංකා රුපියලේ අගය ඉහළ ගොස් තිබේ.

ගෝලීය මූල්‍ය තත්ත්වය ලිහිල්වීම සහ විශේෂයෙන්ම ඇමෙරිකාව ඇතුළු දියුණු ආර්ථික සිය මුදල් ප්‍රතිපත්ති මුහුණුවර වෙනස් කිරීම හේතුවෙන් රජයේ සුරැකුම්පත් වෙළෙඳපොළ වෙත ලැබෙන විදෙස් ආයෝජන ගලාඒම් ද ඉහළ ගොස් ඇතැයි මහ බැංකුව සඳහන් කරයි.

එම වර්ධන තත්ත්ව සහ අපනයනකරුවන් ඔවුන්ගේ ඉපැයීම් රුපියල්වලට පරිවර්තනය කිරීම සහ උත්සව සමයේදී විදේශ සේවා නියුක්තිකයන්ගේ ප්‍රේෂණ ගලාඒම් ඉහළ යෑම යන කරුණු හේතුවෙන් ඇමෙරිකානු ඩොලරයට සහ අනෙකුත් මුදල් ඒකකවලට සාපේක්ෂව රුපියලේ අගය ඉහළ ගොස් ඇත.

මේ අතර ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ අද (16) නිකුත් කළ දෛනික විනිමය අනුපාතවලට අනුව ඇමෙරිකා ඩොලරයක විකුණුම් මිල රුපියල් 176.45ක් ලෙසත් ගැනුම් මිල රුපියල් 172.61ක් ලෙසත් දැක්විණි.

ආනයන වියදම් කැපී පෙනෙන ලෙස අඩු වීම සමඟ 2018 වසරේ දෙසැම්බර් මාසයේ දී වෙළෙඳ හිඟය පෙර වසරේ අනුරූප කාල පරිච්ඡේදයට සාපේක්ෂ ව සැලකිය යුතු ලෙස පහළ ගියේ ය. 2018 දෙසැම්බර් මාසයේ දී අපනයන වාර්ෂික පදනම මත සියයට 1.4කින් වර්ධනය වූ අතර, ආනයන සියයට 15.3කින් පහළ ගියේ ය.

2018 වසරේ දී මුළු භාණ්ඩ අපනයන එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 11.9ක් දක්වා සියයට 4.7කින් වර්ධනය වූ අතර, ආනයන එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 22.2ක් දක්වා සියයට 6.0ක ඉහළ යෑමක් වාර්තා කළේ ය. මේ අනුව, වෙළෙඳ හිඟය 2017 වසරේ දී වාර්තා වූ එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 9.6ක සිට 2018 වසරේ දී එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 10.3ක් දක්වා යම් ඉහළ යෑමක් වාර්තා කළේ ය.

2018 වසරේ දෙසැම්බර් මාසයේ දී සංචාරක ඉපැයීම් පෙර වසරේ අනුරූප කාල පරිච්ඡේදයට සාපේක්ෂ ව සියයට 4.8ක වර්ධනයක් වාර්තා කරමින් ශක්තිමත් මට්ටමක පැවති අතර, එම නිසා, 2018 වසරේ මුළු සංචාරක ඉපැයීම් එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 4.4ක් දක්වා 2017 වසරට සාපේක්ෂ ව සියයට 11.6කින් වර්ධනය විය.

2018 වසරේ දෙසැම්බර් මාසයේ දී විදේශ සේවා නියුක්තිකයන්ගේ ප්‍රේෂණ සියයට 13 කින් පහළ යෑමත් සමඟ 2018 වසරේ දී එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 7.0ක් දක්වා සියයට 2.1ක සුළු අඩුවීමක් වාර්තා කළේය.

2018 වසරේ දෙසැම්බර් මාසයේ දී මූල්‍ය ගිණුම තුළ, රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් වෙළෙඳපොළෙහි සහ කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළෙහි ගෙවීම් වාර්තා විය.

ප්‍රධාන වශයෙන් වෙළෙඳ ශේෂයේ ඇති වූ හිතකර වර්ධනය පිළිබිඹු කරමින් විනිමය අනුපාතිකය වෙත වූ පීඩනය 2018 වසරේ දෙසැම්බර් මස අවසානයේ දී සාපේක්ෂ ලෙස අඩු විය.

දළ නිල සංච්ත 2018 වසර අවසානයේ දී එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 6.9 ක් විය.

පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයින්ගේ අවම වැටුප ඉහළ නැංවීම සඳහා අවශ්‍ය කටයුතු කඩිනමින් ක්‍රියාවට නැංවීමට පියවර ගන්නා බව කම්කරු අමාත්‍ය රවීන්ද්‍ර සමරවීර පවසයි.

අමාත්‍යවරයා පෙන්වා දෙන්නේ පසුගියදා අග්‍රාමාත්‍ය රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා සමඟ පැවති සාකච්ඡාවකදී මේ සම්බන්ධයෙන් අවසන් එකඟතාවයකට පැමිණීමට හැකි වූ බවයි.

ඒ අනුව පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයින්ගේ අවම වැටුප ඉහළ නැංවීම සඳහා අවශ්‍ය නෛතික ක්‍රියාමාර්ග ඉදිරි සතිය තුළ ක්‍රියාත්මක කරන බව රවීන්ද්‍ර සමරවීර අමාත්‍යවරයා සඳහන් කරයි.

පෞද්ගලික අංශයේ සේවකයින්ගේ අවම වැටුප ඉහළ නැංවීම වතුකම්කරුවන්ට ද බලපාන පරිදි සිදුකිරීමට සැලසුම් කර ඇති බව රවීන්ද්‍ර සමරවීර අමාත්‍යවරයා සඳහන් කර සිටියි.

මේ අතර ජාතික කම්කරු උපදේශක සභාවේ ආරංචි මාර්ග සඳහන් කරන්නේ මේ යටතේ පෞද්ගලික අංශයේ අවම මුලික වැටුප රුපියල් 12500ක් දක්වා ඉහල යනු ඇති බවය. දැනට පෞද්ගලික අංශයේ අවම මුලික වැටුප රුපියල් 10000.00 කි.

තරගකාරී වෙළෙඳපොළ තුළ පාරිභෝගික අයිතිය සුරක්ෂිත කර ගන්නා ආකාරය පිළිබඳව ගමින් ගමට ගොස් පාරිභෝගිකයන් දැනුවත් කිරීමේ වැඩසටහනක් හෙටට (15) යෙදෙන ජාත්‍යන්තර පාරිභෝගික දිනයට සමගාමීව ක්‍රියාවට නංවන බව පාරිභෝගික කටයුතු අධිකාරියේ සභාපති ආචාර්යය ලලිත් සෙනවීර පවසයි.

ජාත්‍යන්තර පාරිභෝගික අයිතීන් පිළිබඳ දිනයේ මෙවර තේමාව වන්නේ “විශ්වාසදායී සුහුරු නිෂ්පාදන“ යන්නය.

කර්මාන්ත හා වාණිජ කටයුතු සහ දිගුකාලීනව අවතැන් වූ පුද්ගලයන් නැවත පදිංචි කිරීම සහ සමූපකාර සංවර්ධන අමාත්‍ය රිෂාඩ් බදියුදීන්ගේ උපදෙස් මත මෙම වැඩසටහන ක්‍රියාත්මක කෙරේ.

තරගකාරී වෙළෙඳපොළ තුළ පාරිභෝගික අයිතිය සුරක්ෂිත කර ගන්නේ කෙසේ ද යන්න පිළිබඳවත්, “ස්මාට් නිෂ්පාදන“ පිළිබඳවත් ජනතාව දැනුවත් කිරීම මෙහි අරමුණයි. ඒ අනුව පාරිභෝගිකයන් විසින් මිලදී ගන්නා විද්යුත්, විදුලි උපකරණ, ඩිජිටල් උපකරණ සහ උපාංග සඳහා අවම මාස 06ක වගකීමක් ලබා ගැනීම, එකී වගකීම සිංහල, දෙමළ, ඉංග්‍රීසි භාෂා ත්‍රිත්වයෙන්ම මුද්‍රණය කර තිබේද යන්න විමසිලිමත්වීම, භාණ්ඩයේ නිෂ්පාදිත, අවසන් දින සහ අත්‍යාවශ්‍ය තොරතුරු වෙනස් කර ඇති සහ විකෘති කරන ලද උපකරණ උපාංග මිලදී ගැනීමෙන් වළකින ලෙස පාරිභෝගිකයින් දැනුවත් කිරීම, ස්මාට් උපකරණ (ජංගම දුරකථන, ටැබ්, ලැප්ටොප් ඇතුළු සුහුරු (ස්මාට්) නිෂ්පාදන) මිලදී ගැනීමේදී අනුගමනය කළ යුතු ක්‍රියා මාර්ග, ඔන්ලයින් ක්‍රමයට උපකරණ උපාංග මිලදී ගැනීමේදී පාරිභෝගික ආරක්ෂාව සැලසෙන්නේ කෙසේ ද යන්න පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම මෙහිදී සිදු කෙරේ.

මෙම වැඩසටහන මාර්තු 31 වනදා දක්වා ක්‍රියාත්මක කිරීමට සැලසුම් කර ඇත.

දේශගුණික බලපෑම් අවම කිරීමේ ක්‍රියාකාරී ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ලෝක බැංකුවේ ප්‍රතිසංස්කරණය හා සංවර්ධනය සඳහා වන අන්තර්ජාතික බැංකුව වෙතින් ඇමෙරිකානු ඩොලර් මිලියන 1.8 ක ප්‍රදානයක් සිදුකර ඇත.

නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් මුදල් අමාත්‍යාංශය මේ බව සදහන් කරන අතර එහි වැඩිදුරටත් මෙසේද සදහන් වෙයි.

මෙම ව්‍යාපෘතියේ අරමුණු වන්නේ, ජාතික දේශගුනික විපර්යාස සදහා වූ ප්‍රතිපත්ති, ක්‍රමෝපාය හා ක්‍රියාකාරකම් ක්‍රියාත්මක කිරීමට සහ වෙළඳ පොල හෝ වෙළද පොල නොවන අවම කිරීමේ භාවිතවන් නිර්මාණය කිරීම සදහා ශ්‍රී ලංකාව තුල ධාරිතාවයන් හා පද්ධතීන් ශක්තිමත් කිරීමයි.

මෙම අරමුණට ලගා වීම සදහා ජාතික අධීක්ෂණ ,වාර්තකරණ හා තහවුරු කිරීම් පද්ධතියක් නිර්මාණය කිරීම, ව්‍යාපෘති හෝ පහසුකම් මට්ටමේදී පරිසරයට නිකුත් කිරීම් අවම කිරීම සදහා එම පද්ධති යොදා ගැනීම, ශ්‍රී ලංකා කාබන් ණය යෝජනා ක්‍රමය සදහා ආයතනික ,නීතිමය හා තාක්ෂණික රාමු නිර්මාණය කිරීම සිදුවේ. එමෙන්ම කාබන් මිල නියම කිරීමේ උපකරණ සදහා මාර්ග සැලැස්මක් සංවර්ධනය කිරීම,අදාල ආයතන හා පාර්ශ්වකරුවන් ගේ උපදෙස් ලබා ගැනීම සම්බන්ධිකරණය කිරීමද ඉහත අරමුණු වලට ලගා වීමට උපකාරී වේ.

මෙම ව්‍යාපෘතිය පහත සඳහන් අංගයන්ගෙන් සමන්විත වේ

 අවම කිරීමේ ප්‍රතිපත්තිමය අරමුණු, භූ දර්ශනය සහ විකල්ප විශ්ලේෂණය

කාබන් මිල නියම කිරීමේ උපකරණ ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා තාක්ෂණික හා ආයතනික / නියාමන සූදානම් සංරචක

දේශීය කාබන් මිල නියම කිරීමේ උපකරණ ක්‍රමාංකනය වැඩිදියුණු කිරීම

සංවිධානය, සන්නිවේදනය, උපදේශනය සහ හැකියා වර්ධනය

 මෙම ව්‍යාපෘතිය සදහා මහවැලි සංවර්ධන හා පරිසර අමාත්‍යාංශ ලේකම්ගේ මූලිකත්වයෙන් ව්‍යාපෘති අධීක්ෂණ කමිටුවක් ස්ථාපනය කරනු ලැබේ. අමාත්‍යාංශ හා දෙපාර්තමේන්තු කිහිපයක සම්බන්ධීකරණය හා සක්‍රිය සහභාගිත්වය සඳහා ව්‍යාපෘති අධීක්ෂණ කමිටුව වගකීම දරයි.

 ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ වොෂිංටන් හි අප්‍රේල් 8-14 දිනයන්හි පැවති ලෝක බැංකු හා ජාත්යන්තර මූල්ය අරමුදලේ වාර්ශික රැස්වීම් අතරතුරදී ඉහත කී බහු-ආධාර සැපයුම් භාර අරමුදල් ප්‍රදානය කිරීමේ ගිවිසුම 2019 අප්‍රේල් 11 වන දින ,ශ්‍රී ලංකා රජය වෙනුවෙන් මුදල් අමාත්‍යාංශ ලේකම් ආර්.එච්.එස්.සමරතුංග සහ ලෝක බැංකුව වෙනුවෙන් දකුණු ආසියානු කලාපයේ ලෝක බැංකුවේ උප සභාපති හර්ට්විග් ෂාෆර් විසින් අත්සන් කරන ලදී.

ආණ්ඩුවේ බදු ප්‍රතිපත්තිය ජනතාව මත බදු පිට බදු පණවන්නක් බවට එල්ල කෙරෙන ප්‍රකාශ සාවද්‍ය බවත් පටු දේශපාලන වාසි අපේක්ෂාවෙන් එල්ලකෙරෙන මෙම චෝදනා හේතුවෙන් ලංකා ආර්ථිකයට අහිතකර බලපෑමක් සිදුකරන බව මුදල් අමාත්‍යංශ ආරංචිමාර්ග සඳහන් කරයි.

එම ආරංචිමාර්ග පෙන්වා දෙන්නේ කලාපයේ රටවල් අතර ලංකාවේ බදු ප්‍රතිපත්තිය ජනතාවට සහනදායි වන බවත් වක්‍ර බදු අඩුකර සෘජු බදු වැඩිකර ගැනීමේ ප්‍රතිපත්තිය තුළ පොදු ජනතාවට ඉමහත් සහනයක් හිමිවන බවයි.

ලංකාවේ පෞද්ගලික බදු අයකිරීම කලාපයේ අනෙක් රටවලට සාපේක්ෂව අඩු බව තහවුරු කරමින් මුදල් අමාත්‍යංශ ආරංචිමාර්ග පහත දත්ත අනාවරණය කරයි.

ඒ අනුව කාම්බෝජය හැර මියෙන්මාරය, ඉන්දුනීසියාව , මැලේසියාව, වියට්නාමය, තායිලන්තය සහ ඉන්දියාව යන රටවල් පුද්ගලික බදු ගණනයේදී ලංකාවට සාපේක්ෂව ඉහළ අගයක් ගෙන තිබේ. එසේම මුදල් අමාත්‍යංශ ආරංචිමාර්ග පෙන්වා දෙන්නේ සමාජවාදී රටක් බව කියන වියට්නාමය සමඟ සැසඳීමේදී ලංකාව සමාජ වෙළඳපොල ආර්ථිකයක් ලෙස ඉතා සහනදායි බදු ප්‍රතිශතයක් සහිත රටක් බව තහවුරු වන බවද එම ආරංචිමාර්ග දක්වයි.

සමාගම් බදුත් ලංකාවේ අඩුයි !

මේ අතර එම ආරංචිමාර්ග වැඩිදුරටත් සඳහන් කර සිටින්නේ කලාපයේ වෙනත් රටවලට සාපේක්ෂව ලංකාවේ සමාගම් බදු ප්‍රතිශතයද ඉතා පහල අගයක් ගන්නා බවය. නමුත් ලංකාවේ දේශපාලනය දුරදිග සිතා බැලීමකින් තොරව බදු ප්‍රතිපත්තිය සම්බන්ධව සිදුකරන විවේචන හේතුවෙන් සමාගම් සහ ආයෝජකයන් සැකයෙන් මේ දෙස බලන බවත් ඒ හේතුවෙන් ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කරගැනීම පවා දුෂ්කරව ඇති බවද එම ආරංචිමාර්ග වැඩිදුරටත් පෙන්වාදෙයි.

එසේම ලංකාවේ කුඩා සහ මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාර වෙතින් අයකරනු ලබන්නේ 14%ක සමාගම් බද්දක් බවත් තවද සංචාරක, තොරතුරු තාක්ෂණ හා කෘෂි කර්මාන්තය සහ සියලු අපනයන සමාගම් වෙතින් අයකරන්නේ 14%ක බදු මුදලක් බවද මුදල් අමාත්‍යංශ ආරංචිමාර්ග අවධාරණය කරයි.

මංගල සමරවීර මුදල් අමාත්‍යවරයා මෙසේ 14%ක් තරම් අඩු බදු ප්‍රතිශතයක් හඳුන්වාදී ඇත්තේ අපනයන වෙළඳපොල ශක්තිමත් කිරීමට සහ කුඩා සහ මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ට ඉහළට ඒමට අවස්ථාවක් සැළසීම වෙනුවෙන් බවද එම ආරංචිමාර්ග තවදුරටත් සඳහන් කරයි.

ඒ සම්බන්ධව තහවුරු කරගැනීමට අමාත්‍යංශ ආරංචිමාර්ග පහත නිදර්ශනය දක්වයි.

ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳපොළේ ඉන්ධන මිල අඛණ්ඩව වැඩිවෙමින් පවතින පසුබිමක් යටතේ මිල සූත්‍රය අනුව ඉන්ධන මිල ඉහළ නැංවිය යුතු වුව ද, මෙම උත්සව සමයේ දී ජනතාවට සහන සලසනුවස් ඉන්ධන මිලෙහි කිසිදු වෙනසක් සිදු නොකරන බව මුදල් අමාත්‍ය මංගල සමරවීර පවසයි.

මේ සම්බන්ධව නිවේදනයක් මුදල් අමාත්‍යංශය විසින් නිකුත්කර තිබේ.

ඊට අනුව ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳපොළේ ඉන්ධන මිල අඛණ්ඩව ඉහළ යමින් පවතින අතර පසුගිය මාර්තු මාසයේ ඇ.ඩො. 67ක්ව පැවැති බොර තෙල් බැරලයක මිල අද වන විට ඇ.ඩො. 74 දක්වා ඉහළ ගොස් තිබෙන අතර එසේ ජාත්‍යන්තර ඉන්ධන මිල වැඩි වුව ද මෙම උත්සව සමයේ දී ජනතාවට සහන සැලසීමේ අරමුණෙන් කිසිදු ඉන්ධන වර්ගයක මිල වැඩි නොකිරීමට රජය තීරණය කර ඇත.

මාර්තු මස 10 වැනි දා කෙරුණු ඉකුත් මිල සංශෝධනයේ දී ද උත්සව සමය එළඹීම සැලකිල්ලට ගෙන ජනතාවට සහන ලබා දීමේ අරමුණෙන් ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳපොළේ මිල ඉහළ යාමට සාපේක්ෂව මෙරට ඉන්ධන මිල ඉහළ දැමුණේ ඉතා සුළු වශයෙනි.

සියලුම ළමා ගිණුම්වලින් අයවැය යෝජනා හරහා බදු මුදල් අයකරන්නට එක්සත් ජාතික පෙරමුණ ආණ්ඩුව කටයුතු කරන බවට පළවන පුවත සාවද්‍ය බව මුදල් අමාත්‍යංශ ආරංචිමාර්ග තහවුරු කරයි.

මෙම ළමා ගිණුම් ආශ්‍රිත බදු අයකිරීම සම්බන්ධව පළවන පුවත් සම්බන්ධව සිදුකළ විමසීමකදී මුදල් අමාත්‍යංශයේ ඉහළ නිලධාරියෙකු මේ බව අවධාරණය කර සිටියේය.

එහිදී ඔහු පෙන්වා දුන්නේ ළමා ගිණුම් ආශ්‍රිත බදු ගණනය කිරීම සිදුවන්නේ මාසික පොලිය රුපියල් 5000ට වැඩි ගිණුම් වලින් පමණක් වන බවය. ඒ බව වැඩිදුරටත් සඳහන් කරමින් එම නිලධාරියා පැහැදිළි කර සිටියේ මාසික පොළී ආදායම රුපියල් 5000 කට වඩා වැඩිවීමට නම් අදාළ ළමා ගිණුමේ තැම්පත් මුදල රුපියල් මිලියන 1.2ක් වත් තිබිය යුතු බවය.

මෙරට සාතිශය බහුතරයක් ජනතාවගේ දරුවන් සතුව රුපියල් මිලියන 1.2 ට වැඩි තැම්පත් නොමැති බවත් එතරම් මුදලක් නොමැති ළමා ගිණුම් වල පොළිය මත බදු පැනවීමක් සිදුනොවන බවද ඔහු පැවසීය. එසේම ඔහු වැඩිදුරටත් සඳහන් කර සිටියේ ඉතාම ඉහළ ආදායම් ඇති පාර්ශවයන් වෙතින් පමණක් අයකරන මෙම බදු මුදල සම්බන්ධව සාවද්‍ය පුවත් වාර්තා වලට නොරැවටෙන ලෙසත් මේ වන විට බදු ප්‍රතිපත්තිය සකස්කර ඇත්තේ වක්‍ර බදු අඩුකර සෘජු බදු වැඩි කිරීම බැවින් සාමාන්‍ය ජනතාවට බදු බර සම්බන්ධ අනවශ්‍ය බියක් ඇතිකර නොගත යුතු බවය.

ශ්‍රී ලංකා නව නිපැයුම්කරුවන්ගේ කොමිසමේ නව කොමසාරිස්වරයා ලෙස මහාචාර්ය රංගික හල්වතුර මහතා පත්කර තිබේ.

විද්‍යා ,තාක්ෂණ හා පර්යේෂණ රාජ්‍ය අමාත්‍ය සුජීව සේනසිංහ මහතා විසින් මහාචාර්ය රංගික හල්වතුර මහතා මෙම තනතුරට පත්කොට ඇත.

මොරටුව විශ්වවිද්‍යාලයේ සිවිල් ඉංජිනේරු විද්‍යාව සම්බන්ධ මහාචාර්යවරයෙකු වන හල්වතුර මහතා 2017 වසරේදී ලෝක විද්‍යා ඇකඩමිය මඟින් පිරිනමනු ලබන තුන්වන ලෝකයේ හොඳම තරුණ විද්‍යාඥයාට හිමි සම්මානය දිනා ගැනීමට සමත් වූ අතර දැනට ශ‍්‍රී ලංකාවේ සිටින ලාබලාතම මහාචාර්ය වරයාද වේ.

වර්තමාන ශ්‍රී ලංකාවේ සිටින ඉංජිනේරු විද්‍යාව සම්බන්ධ ලාබාලතම මහාචාර්යවරයා වන රංගික හල්වතුර මහතා ප්‍රායෝගික නව නිර්මාණශිල්පියෙකු ලෙස නිර්මාණකරණයේ යෙදීමට නියමිතය.

පාසල් සමූපකාර සමිති ආරම්භ කිරීම සහ සමූපකාර අලෙවිසැල් පිහිටුවීම සඳහා මූලාධාර ලබාදීමේ "නැණ ශක්ති" වැඩසටහන කර්මාන්ත හා වාණිජ කටයුතු, දිගුකාලීනව අවතැන්වූ පුද්ගලයන් නැවත පදිංචි කිරීම සහ සමූපකාර සංවර්ධන අමාත්‍ය රිෂාඩ් බදියුදීන්ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් කොළඹ, වොක්ෂෝල් වීදිය, කර්මාන්ත හා වාණිජ කටයුතු අමාත්‍යාංශ ශ්‍රවණාගාරයේ දී අද (26) පැවැත්විණි.

මෙම ව්‍යාපෘතිය යටතේ එක් පාසලකට රුපියල් ලක්ෂ 05ක මුදලක් පිරිනැමේ. පාසලේ 6 සිට 13 ශ්‍රේණි දක්වා සිසුන්ගේ සහභාගීත්වයෙන් පාසල් සමූපකාර සමිති පිහිටුවනු ඇත.

මෙම අවස්ථාවට කර්මාන්ත හා වාණිජ කටයුතු අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්. කේ.ඩී රංජිත් අශෝක, සමුපකාර කොමසාරිස් එස්.එල්. නසීර්. සමූපකාර නායකයන්, පාසල් සිසුන් ඇතුළු පිරිසක් සහභාගී වූහ.

ශ්‍රී ලංකාවේ රබර් ක්ෂේත්‍රයේ සංවර්ධනය උදෙසා ආයෝජනය කිරීමට චීන රජය එකඟතාවය පල කර ඇත.

ඒ සම්බන්ධයෙන් වන දෙරට අතර අවබෝධතා ගිවිසුම අත්සන් කිරීම සඳහා අමාත්‍ය නවින් දිසානායක මෙම මස අඟදී චීන සංචාරයකට එක් වීමට නියමිතය.

එම ව්‍යාපෘතියේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස විශේෂ රබර් සංවර්ධන කලාපයක් සහ ඊට සමාන්තරව රබර් ආශ්‍රිත කර්මාන්ත කලාපයක් ස්ථාපනය කිරීමට නියමිතව ඇත.

වැඩි ආර්ථිකයක් හිමි කර දෙන වැඩි ඵලදාවක් සහිත රබර් බීජ හා නව තාක්ෂණයද මෙහිදී රබර් ක්ෂේත්‍රයට හදුන්වා දීමට නියමිත අතර ස්වභාවික රබර් නිෂ්පාදනය කෙරෙන ප්‍රමුඛ පෙළේ රටක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාව ස්ථානගත කිරීම එහි විශේෂ අරමුණක් වේ.

චීනයේ හයිනෑං රබර් සංවර්ධන කලාපය නියෝජනය කරමින් විශේෂ දූත පිරිසක් වැවිලි කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශ පරිශ්‍රයේදී නවින් දිසානායක මහතා සමඟ විශේෂ සාකච්ඡාවකට එක් වෙමින් මේ පිළිබඳව සාකච්ඡුා කර ඇති අතර එහිදී හයිනෑං විදේශ කටයුතු හා අන්තර් ජාතික ආර්ථික සම්බන්ධතා පිළිබඳ ප්‍රධානී Jinglei han මහතා එහි මූලිකත්වය ගෙන කටයුතු කර ඇත.

මෙවර අයවැය යෝජනා අනුව, රුපියල් තුන්දහස් අටසියයක් වටිනා පොහොර මිටිය මුදල් අයකිරීමකින් තොරව නොමිලේ ලබාදීමට රජය යෝජනා කර ඇති බව ඇමැති පී හැරිසන් මහතා පාර්ලිමේන්තුවේ දී ඊයේ(21) ප්‍රකාශ කළේය.

දැනට මෙම පොහොර මිටිය රුපියල් තුන්දහස් තුන්සියයක සහනාධාරයක් යටතේ රුපියල් පන්සියයට ලබාදෙන බවත් පොහොර සහනාධාරය කප්පාදු කිරීමට රජය කටයුතු කර නොමැති බවත් ඇමැතිවරයා සඳහන් කළේය.

වත්මන් රජය පොහොර සහනාධාරය කප්පාදු කර ඇති බවට වැරදි මතවාදයක් සමාජ ගත කරන්න ඇතැමුන් උත්සාහ කළ ද වත්මන් රජය කිසිසේත් පොහොර සහනාධාරය කප්පාදු කර නොමැති බවත් ඇමැතිවරයා සඳහන් කළේය.

ඇමති පී. හැරිසන් මහතා මේ බව සඳහන් කළේ විපක්ෂ නායක මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා 27/2 යටතේ මතු කළ ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු දෙමිනි.

ලංකාපුත්‍ර සංවර්ධන බැංකුවේ සියලුම මෙහෙයුම් 2019 මාර්තු 31 සිට නවතා දමා තිබේ.

මෙහිදී ලංකාපුත්‍ර සංවර්ධන බැංකුව සතු සියලූම වත්කම් හා වගකීම්, ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන බැංකුව විසින් ක්‍රමිකව පවරා ගනු ලැබෙන අතර 2016 අයවැය යෝජනාවකට අනුව මෙම වැඩපිළිවෙල ක්‍රියාවට නැංවේ.

ඒ අනුව ලංකාපුත්‍ර සංවර්ධන බැංකුවේ දැනට පවතින මෙහෙයුම් ඉදිරියේ දී ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන බැංකුව යටතේ ක්‍රියාත්මක වනු ඇත.

තවද ලංකාපුත්‍ර සංවර්ධන බැංකුවේ කාර්යමණ්ඩලයෙන්, ස්වෙච්ඡාවෙන් සේවය හැරයාමට තීරණය කරන ලද සාමාජිකයින් හැරෙන්නට සෙසු සියලු දෙනා ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන බැංකුවට අන්තර්ග්‍රහණය කිරීමට නියමිතය.

2018 දෙසැම්බර් 31 දින සිට බලපැවැත්වෙන පරිදි ලංකාපුත්‍ර සංවර්ධන බැංකුවේ සමස්ත කොටස් හිමිකාරීත්වය මහාභාණ්ඩාගාරය විසින් පවරා ගනු ලැබූ අතර ඒ සඳහා සලකා බලන ලද මිල රු. බිලියන 1.47 ක් වේ.

මේ අනුව ප්‍රාදේශීය සංවර්ධන බැංකුව විසින් මහා භාණ්ඩාගාරය වෙත නව කොටස් නිකුතුවක් සිදුකර මෙම ගනුදෙනුව පියවීමට සැලසුම් කර ඇත.

පසුගිය දින කිහිපය පුරා කොළඹ ප්‍රදේශ කිහිපයකින් ව්‍යාජ කාඩ්පත් භාවිතයෙන් ATM යන්ත්‍ර මගින් මුදල් සොරා ගැනීම් වාර්තා විය.

කොල්ලුපිටිය, බොරැල්ල, දෙහිවල, යුනියන් පෙදෙස, වැල්ලවත්ත සහ පානදුර යන ප්‍රදේශවලින් එම සිදුවීම් වාර්තා වී තිබිණි.

මෙම සිදුවීම් ගැන බීබීසී සිංහල සේවය කළ විමසීමකදී අදහස් දැක්වූ ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික ගෙවීම් ජාලය (National Payment Network) හසුරුවනු ලබන ලංකා ක්ලියර් පුද්ගලික සමාගමේ සාමාන්‍යාධිකාරී චන්න ද සිල්වා කියා සිටියේ, "මෙම තත්ත්වය ගැන අපි දැනුවත්. අපි ගනුදෙනුකරුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ සැම විට ම ATM යන්ත්‍රවලින් මුදල් ගන්නා විට පරීක්ෂාකාරී විය යුතුයි," යනුවෙනි.

මෙවැනි සොරකම් වළක්වා ගැනීමට ගත හැකි පියවර:

Chip සහිත බැංකු සහ ණය කාඩ්පත්වලට මාරු වීම
ATM යන්ත්‍ර භාවිත කරන විට රහස් අංකය අතින් ආවරණය කර ගැනීම
ක්ෂණික SMS සඳහා බැංකු සමග ලියාපදිංචි වීම

"මෙවැනි ම තත්ත්වයක් 2017 අප්‍රේල් මාසයේදීත් වාර්තා වුණා. විශේෂයෙන් ම දිගු සති අන්තවල තමයි මේ ආකාරයේ තාක්ෂණ භාවිතයෙන් සිදු වන මුදල් සොරකම් කිරීම් වාර්තා වන්නේ. අපි සියලු දෙනාගෙන් ඉල්ලා සිටිනවා විශේෂයෙන් සති අන්තවල විමසිල්ලෙන් සිටින ලෙස," ජාතික ගෙවීම් ජාලයේ සාමාන්‍යාධිකාරී චන්න ද සිල්වා වැඩිදුරටත් කීය.

සංවිධාත්මකව ක්‍රියා කරන මෙම වංචනික කණ්ඩායම් ත්‍රිමාණ මුද්‍රණ තාක්ෂණය භාවිත කර ඉතා සූක්ෂම ලෙස කාඩ්පත් 'ක්ලෝන් කර' තිබෙන බවත් ඔහු පැවසීය.

එසේ ම මහ බැංකුව මේ වන විට සියලු බැංකුවලට තම පැරණි ATM යන්ත්‍ර, EMV (Euro Mater and Visa) තාක්ෂණයට යාවත්කාලීන කරන ලෙස දැනුම් දී ඇත.

"යම් කාඩ්පත් හිමියෙකුගේ ගිණුමෙන් මුදල් සොරකම් කර ඇතැයි හැඟී ගියහොත් වහා ම තම බැංකුව දැනුවත් කළ යුතුයි. එවිට එම ATM යන්ත්‍රයේ හිමිකාර බැංකුව බැඳී සිටිනවා ගනුදෙනුකරුට අහිමි වූ මුදල නැවත ලබා දීමට", චන්න ද සිල්වා හෙළි කළේය.

පොලිස් පරීක්ෂණ

පොලිසිය පැවසුවේ, මෙම සිදුවීම් සම්බන්ධයෙන් දැනට විදේශිකයින් තිදෙනෙකු අත්අඩංගුවට ගෙන බන්ධනාගාරගත කර ඇති බවය.

ඉන් දෙදෙනෙක් චීන ජාතිකයින් වන අතර ඔවුන් දෙදෙනා කොටුව මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණය මගින් රක්ෂිත බන්ධනාගාරගත කළ බව පොලිස් මාධ්‍ය ප්‍රකාශක පොලිස් අධිකාරී රුවන් ගුණසේකර බීබීසී සිංහල සේවය සමග පැවසීය.

ඔවුන් දෙදෙනා අත්අඩංගුවට ගෙන තිබුණේ, ජනවාරි මස 20 සහ 21 දිනයන්හිදීය.

අනෙක් සැකකරු රුමේනියානු ජාතිකයෙකු බවත් ඔහු පානදුර මහේස්ත්‍රාත් අධිකරණයට ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසු පෙබරවාරි 18 වන දා දක්වා රක්ෂිත බන්ධනාගාරගත කළ බවත් පොලිස් අධිකාරී රුවන් ගුණසේකර පැවසීය.

මේ පිළිබඳව පරීක්ෂණ පවත්වන අපරාධ පරීක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව සැකකරුවන් සතුව තිබී ව්‍යාජ කාඩ්පත් 200කට අධික සංඛ්‍යාවක්, කාඩ්වල තොරතුරු සොරා ගැනීමට උපයෝගී කර ගන්නා උපකරණ 3ක් සහ රුපියල් ලක්ෂ 12ක මුදලක් ද සොයා ගෙන ඇත.

(බීබීසී)