ආර්ථික

ඉන්ධන මිල සම්බන්ධව රජය විසින් හඳුන්වාදීමට යෝජිත මිල සූත්‍රය හෙට (24) දිනයේ කැබිනට් මණ්ඩලය වෙත යොමු කිරීමට නියමිතව තිබුණත් එය ඉදිරිපත් නොකරන බව මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියෙකු සඳහන් කරයි.ඉන්ධන මිල සම්බන්ධව රජය විසින් හඳුන්වාදීමට යෝජිත මිල සූත්‍රය හෙට (24) දිනයේ කැබිනට් මණ්ඩලය වෙත යොමු කිරීමට නියමිතව තිබුණත් එය ඉදිරිපත් නොකරන බව මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශයේ ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියෙකු සඳහන් කරයි.

ඊට හේතුව ලෙස ඔහු සඳහන් කර සිටින්නේ ඉන්ධන සඳහාවූ මිල සූත්‍රය සකසන නිලධාරීන් රාජකාරී කටයුත්තක් සඳහා  විදෙස් සංචාරයක නිරතව සිටින බැවින් නියමිත වෙලාවට මිල සූත්‍රය සකස්කර අවසන් කිරීමට නොහැකිවී ඇති බවය.

එබැවින් ඊළඟ කැබිනට් මණ්ඩල හමුවට අදාළ මිල සුත්‍රය ඉදිරිපත් කිරීමට අපේක්ෂා කරන බවද ඔහු පැවසීය.

එසේම ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදලද සඳහන් කර තිබුණේ 2018 වසර තුළ ශ්‍රී ලංකාව ඉන්ධන මිල වෙනුවෙන් මිල සූත්‍රයක් හඳුවාදීමට නියමිතව ඇති බවය.

මිල සූත්‍රය ගැන වෘත්තීය සමිති අදහස 

මේ අතර යෝජිත ඉන්ධන සඳහා වන  මිල සූත්‍රය නිවැරදිව සකස්කර ඉදිරිපත් කරන තුරු ඉන්ධන මිල ඉහල නොදැමිය යුතු බව ලංකා ඛනිජ තෙල් ජාතික සේවක සංගමය සඳහන් කරයි.

අද (23) කොළඹ පැවති මාධ්‍ය හමුවකදී එම සංගමයේ නියෝජිතයන් මේ අදහස් පලකල අතර මේ වන විට ඛනිජ තෙල් සංස්ථාවේ දිනක පාඩුව කෝටි 19 ඉක්මවන බවද ඔවුන් සඳහන් කරයි.

එසේම අදාළ මිල සුත්‍රය හඳුන්වා දිය යුතුව ඇත්තේ ජාත්‍යන්තර නිර්ණායක අනුව බවත් එහිදී වරාය සහ රේගු බද්ද, නිෂ්පාදන බද්ද, ජාතිය ගොඩනැගීමේ බද්ද මෙන්ම නඩත්තු වියදම් සමඟ ඉන්ධන ලීටර් 1ක් සඳහා මේ වන විට රුපියල් 131.70ක් වැයවන බවත් ආණ්ඩුව මේ මොහොතේ මිල සූත්‍රය ගෙනෙනවා නම් තෙල් සංස්ථාවේ ණයබරද ආණ්ඩුව බාරගත යුතු බව ඔවුන් සඳහන් කර සිටියි.

මෙරට ඉතිහාසය පුරාවට ම රටට හා ජනතාවට කිසියම් ප්‍රගතිශීලි යෝජනාවක් ගෙන ආ සියළු අවස්ථාවල එවකට පැවති විපක්ෂයන් විරෝධය පළකිරීම සාමාන්‍ය සම්ප්‍රදායකව පවතී.

පෙරේදා (01) සිට ක්‍රියාත්මක වන 'නව දේශීය ආදායම් පනත'ට ද එසේමය.

මෙම නව බදු ක්‍රමයේ සුවිශේෂීතාවය නම් මෙරට බදු ක්‍රමය සරල කිරීමත්, බදු ව්‍යුහයේ විශාල වෙනසක් සිදු කිරීමත් ය.

විශේෂයෙන් රාජ්‍ය ආදායමේ 80%ක් ලෙස සටහන් වන 'වක්‍ර බදු' ප්‍රතිශතය 60%ක් දක්වා අඩු කර, 20%ක්ව පවතින 'සෘජු බදු' ප්‍රතිශතය 40%ක් දක්වා ඉහළ නැංවීමට අපේක්ෂිත ය.

වක්‍ර බදු සහ සෘජු බදු

'වක්‍ර බද්දක්' යනු අප දිනපතා වෙළඳපොළින් මිලදී ගන්නා පරිප්පු කිලෝ එකටත්, හාල්මැස්සන් කිලෝ එකටත් අය කරන බද්දකි. එනම් ජනතාව දෛනිකව සිදුකරන මිලදී ගැනීම්වල දී රජය අය කරන බද්දකි.

මෙම බද්දේ විශේෂත්වය නම් එම බද්ද ගෙවන පුද්ගලයා එකවර සොයා ගැනීමට නොහැකි වීමයි. 'එකතු කල අගය මත පනවන බද්ද' (VAT) වැනි බදු මිට උදාහරණ වේ.

'සෘජු බද්දක්' යනු ගෙවන පුද්ගලයා නිශ්චිතව හඳුනාගෙන පනවන ලද බද්දකි. 'ආදායම් බද්ද' මෙන්ම වර්තමාන ආණ්ඩුවෙන් හඳුන්වා දෙනු ලැබූ 'මන්දිර බද්ද' මිට උදාහරණ වේ.

වක්‍ර බදු ක්‍රමය අනුව අඩු ආදායම් සහිත පුද්ගලයන් වැඩි ආදායම් සහිත පුද්ගලයන් ගෙවනවාට වඩා වැඩි බදු ප්‍රතිශතයක්‌ ගෙවීමට ඉඩකඩ පවතී.

උදාහරණයක් ලෙස ආනයනික ළුණු කිලෝවක් මත පනවන බද්ද වක්‍ර බද්දකි. ඒ සඳහා ඉහළ ආදායම් ලාභියෙකු සහ පහල ආදායම් ලාභියෙකු තම ආදායමින් ගෙවන බදු ප්‍රතිශතය අතර සුවිශේෂී වෙනසක් පවතී.

උදාහරණයක් ලෙස ගතහොත් මාසික ආදායම රුපියල් 25,000ක ආදායමක් ඇති අයෙක් මාසයකට ළුණු මිලදී ගැනීම වෙනුවෙන් වක්‍ර බදු ලෙස රුපියල් 2,500ක් ගෙවයි. එය ඔහුගේ ආදායමේ ප්‍රතිශතයෙන් 10%කි.

මාසික ආදායම 50,000ක් වන අයෙක් ද මාසයකට ළුණු මිලදී ගැනීම වෙනුවෙන් වක්‍ර බදු ලෙස රුපියල් 2,500ක් ගෙවයි. එය ඔහුගේ ආදායමේ ප්‍රතිශතයෙන් 5%කි.

නමුත් ආදායම මත පනවන 'සෘජු බදු' ක්‍රමයකින් මෙම අසාධාරණය සෑහෙන දුරකට අවම කර ගත හැක. ඒ අනුව මෙම නව බදු ක්‍රමය මඟින් ඉදිරියේදී සාමාන්‍ය මහ ජනතාව මත පැටවෙන 'වක්‍ර බදු' ප්‍රමාණය අඩු කර ඉහල ආදායම් ලබන පුද්ගලයන් මතට බදු බර විතැන් කිරීම යහපත් ය.

හම්බකරලා ගෙවන බද්දටත් සහනයක්

එසේම මෙම නව බදු ක්‍රමය යටතේ යටතේ රාජ්‍ය හා පෞද්ගලික අංශයේ ශ්‍රමිකයින්ගේ වැටුපෙන් අයකරනු ලබන 'උපයන විට ගෙවීම් බද්ද' සංශෝදනය වේ.

ඒ අනුව දැනට අයකරන උපයන විට ගෙවීමේ බදු සීමාව, වාර්ෂික වැටුප රුපියල් ලක්ෂ 7.5 සිට ලක්ෂ 12 දක්වා ඉහළ දැමීම තුලින් දැනට බදු ගෙවන මැදි ආදායම්ලාභී පිරිසක් බදුවලින් නිදහස් කර තිබේ.

බදු ගෙවිය යුත්තේ සමස්ථ වැටුපට නොවේ

මෙම උපයන විට ගෙවීමේ බද්ද පිළිබඳව පතුරුවා හරින මිත්‍යාවක් වන්නේ සමස්ථ වටුපටම බදු ගෙවිය යුතු වම බවයි. එනම් රුපියල් 150,000ක වැටුප් ආදායමක් ඇති අයෙක් එම වැටුපෙන් 4%ක බද්දක් ගෙවිය යුතු බවයි.

නමුත් මෙය අසත්‍ය තොරතුරකි. බදු මුදලට යටත් වන්නේ රුපියල් 100,000 සිට වැඩි වන ආදායම පමණි. එනම් රුපියල් 150,000ක වැටුප් ආදායමක් ඇති අයෙක් බදු ගෙවිය යුත්තේ රුපියල් 50,000කට පමණි. එහිදී රුපියල් 50,000කට 4%ක බදු මුදලක් අයවේ.

මේ අනුව මාසික වැටුප් ආදායම,

රුපියල් 100,000 සිට රුපියල් 150,000 දක්වා 4%ක් ද,
රුපියල් 150,000 සිට රුපියල් 200,000 දක්වා සියයට 8%ක් ද ,
රුපියල් 200,000 සිට රුපියල් 250,000 දක්වා සියයට 12%ක් ද,
රුපියල් 250,000 සිට රුපියල් 300,000 දක්වා සියයට 16%ක් ද,
රුපියල් 300,000 සිට රුපියල් 350,000 දක්වා සියයට 20%ක් ලෙස ද බදු ගණනය කෙරෙයි.

විශේෂ කාරණය වන්නේ මෙතෙක් උපයන විට ගෙවන ඉහළම බදු අනුපාතය වූ 12%ක බද්ද 24% දක්වා වැඩිවීමයි. ඒ අනුව මාසික වැටුප් ආදායම 350,000 ට වැඩි නම් 24%ක් බදු ගණනය කෙරෙයි.

බදු නොගෙවූ ඉහළ ආදායම්ලාභීන්ට වැට

එසේම මේ වන තෙක් බදු ගෙවීමෙන් ඉවත්ව තිබූ, වෛද්‍යවරුන්, නීතීඥවරුන් සහ ටියුෂන් ගුරුවරුන් ඇතුළු වෘත්තිකයන් පිරිසකට ද බදු පැනවීමට නියමිතය.

එසේ ම එම බදු අය කරනු ලබන්නේ ද, ආදායමට සාපේක්ෂව පමණක් වීම සුවිශේෂිය.

මැදපෙරදිග කඳුළු සල්ලිවලටත් බදු?

මෙම නව බදු ක්‍රමය පිළිබඳ පවතින තවත් මිත්‍යාවක් වන්නේ විදෙස් ගත ශ්‍රමිකයින් විසින් සම්ප්‍රේශනය කරන මුදල් සඳහා බදු අය කරන බවයි.

මෙම නව බදු පනත මඟින් විදේශ ශ්‍රමිකයන් ලංකාවට එවන මුදල් කිසි ලෙසකින් බද්දකට යටත් නොවේ. නමුත්, යම් විදෙස්ගත ශ්‍රමිකයෙකු විසින් යම් මුදලක් බැංකුවක තැන්පත්කළ පසු ඊට ලැබෙන පොලිය සඳහා සුළු බද්දක් අය වේ. ඒ, 5%ක ප්‍රමාණයකි. මෙහිදී විශේෂයෙන් තේරුම් ගත යුත්තේ අදාළ පොලිය අය වන්නේ අදාල තැන්පතු මුදලට නොව එම මුදලේ පොලී ගෙවීමට පමණක් බවයි.

නමුත් ප්‍රායෝගික කාරණය නම් මැද පෙරදිග රැකියාව කරන පිරිස සිය පවුලේ නඩත්තුවට එවන මුදල් ලංකාවට එවූ සැණින් එය බැංකුවෙන් ලබා ගැනීම සිදුවේ. මොවුන් පොලිය එකතුවන තුරු අදාළ සම්ප්‍රේශිත මුදල් තැන්පත් කර නොතබන නිසා ඔවුන්ට මෙම බද්ද තුලින් කිසිදු බලපෑමක් සිදු නොවේ.

බැංකුවේ දාපු සල්ලිවලටත් බදු ගහනවද?

නව බදු පනත මඟින් තැන්පත් කර ඇති බැංකු ගත මුදල් වලට බදු මුදලක් අය කරන බව පෙර චෝදනාව මෙන්ම අර්ධ සත්‍යකි.

එහිදී සිදුවන්නේ ද මෙරට පුද්ගලයෙකු විසින් තැන්පත් කර ඇති බැංකු ගත මුදල් වලට ලැබෙන පොලිය මත ද සියයට 5ක නව බද්දක් අය කිරීමයි.

එම බද්ද සඳහා ද බදු සහනයක් හිමිව තිබේ.

ඒ අනුව ජ්‍යේෂ්ඨ පුරවැසියන්ගේ තැන්පතු සඳහා පොලී ආදායම රු.ලක්ෂ 15 දක්වා බද්දෙන් නිදහස් කර තිබෙන අතර ඉන් ඉහළ යන අදායම සඳහා 5%ක බද්දක් අයකරනු ඇත.

ගෙයක් විකුණුවොත් ගහන ප්‍රාග්ධන බද්ද

තමන් පදිංචි නිවාස විකිණීමේ දී බදු අය කරන බවට පැතිර ඇති මතය අසත්‍ය කරුණු මත පදනම් වුවකි.

යෝජිත නව බදු ක්‍රමය යටතේ යම් අයෙකු තමන්ට හිමි දෙවැනි නිවස හෝ ඉඩම විකිණීමේදී පමණක් 10%ක බදු මුදලක් අය කරනු ලබයි. මෙහිදී අදාල නිවසේ වසර තුනක් හෝ ඊට වැඩි කාලයක් පදිංචිව සිටියේ නම් බදු අය නොවන අතර එම දේපල තෑගී දෙන අවස්ථාවක් නම් බදු ගණනය වන්නේ ද නැත.

කෙසේ නමුත් ආයෝජන වත්කමක් වන අපාර්ට්මන්ට් වැනි නිවහනක් විකිණීමේදී එහි විකුණුම් මිල හා 2017 සැප්තැම්බර් මාසයේ වෙළඳපොලේ වටිනාකම අතර වෙනස 10% ක බද්දකට යටත් වනු ඇත.

අපිට ම කියා බදු ෆයිල් එකක්

මෙම නව බදු ක්‍රමය යටතේ අවුරුදු 18ට වැඩි සියළු පුරවැසියන්ට බදු ලිපි ගොනුවක් විවෘත වනු ඇත. එහි අර්ථය සියලු පුද්ගලයන් බදු ගෙවිය යුතු බව නොවේ.

සුවිශේෂී යෝජනා ගණනාවක්

එසේම මෙම නව බදු ක්‍රමය යටතේ මෙරට පැමිණෙන විදේශිකයින් විසින් මිලදී ගන්නා විවිධ භාණ්ඩ මත පනවා ඇති එකතු කල වටිනාකම මත පනවා ඇති බද්ද (VAT), එම විදේශිකයින් මෙරටින් පිටත්ව යන අවස්ථාවේ ගුවන්තොටුපළේදී නැවත ලබා දෙනු ලැබේ.

එසේම අර්ථසාධක අරමුදල සහ විශ්‍රාම වැටුප් මෙම බදුවලින් නිදහස් කර තිබෙන අතර කොටස් වෙළඳපලෙහි කොටස් වැඩි මිලට විකිණීමේදීත් මෙම බදු අයකිරීම සිදු නොවේ.

නව බදු ක්‍රමයක් හඳුන්වා දුන් මෙම නව දේශීය අදායම් පණත මඟින් බදු සහන හා බදු විරාම ලබාදීම සඳහා මුදල් අමාත්‍යවරයාට පැවැති අවස්ථා 200ක් අහෝසි කර තිබීමද නව දේශීය ආදායම් පනතේ විශේෂත්වයකි.

බදු ගෙවන්නේ කාටද?

බදු ගෙවීම සම්පුර්ණයෙන්ම අයහපත් කරුණක්‌ නොවේ. එමඟින් රජය විසින් අපට ලබා දෙන සේවාවන් පවත්වාගෙන යාමටත්, ඒවා ගුණාත්මකව වර්ධනය කිරීමටත් හේතුවේ.

එසේම පුද්ගලිකව අපගේ මුල්‍ය විනය පවත්වාගෙන යාමට ද බදු ගෙවීම හේතු වේ.

විමුක්ති දුෂාන්ත

සමස්ථ ලෝකයම පාහේ පිරිසිදු හරිත චර්යාවන් සහ තිරසර ශක්තීන් නිර්මාණය කිරීමේ ලා වෙහෙස දරමින් සිටීන පසුබිමක ලංකාවද නීල-හරිත ආර්ථික වැඩපිළිවෙළ හරහා  පරමාදර්ශී රටක් බවට පත්වීමට අපේක්ෂා කරන බව ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන සඳහන් කරයි.

 පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය නායක සමුළුවට සමගාමීව ලන්ඩන් නුවර පැවැත්වුණු පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩල ව්‍යාපාරික සංසදයේ ප්‍රධාන දේශනය කරමින් ජනාධිපතිවරයා මෙසේ පැවසීය.

 යහපත් වූ ව්‍යාපාරික නියැළීම් සාමය සහ යහපාලනය සඳහා වූ උත්ප්‍රේරකයක් බවත් ඒ තුළින් සමාජ වගකීම් ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ යුතු අතරම එය නීතියේ ආධිපත්‍යයට අනුකූල වන අතරම සම්පූර්ණයෙන් දූෂණය බැහැර වූවක් විය යුතු බවත්  එවන් වූ ක්‍රියාමාර්ගයන් අදාළ වර්ධනය සහ පොදු වූ සෞභාග්‍යය ළඟා කරනු ඇති බවත් එහිදී ජනාධිපතිවරයා පවසා ඇත.

 පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩල ව්‍යාපාරික සංසදයේ ප්‍රධාන දේශනය කරමින් ජනාධිපතිවරයා සිදුකළ කතාව පහත පළවේ. 

 මෙම පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය ව්‍යාපාරික සංසදයේ දී රජය, ව්‍යාපාරික ප්‍රජාව සහ සිවිල් සමාජය යන ක්ෂේත්‍රයන්හි  ප්‍රධාන පාර්ශ්වකරුවන් සමඟ, මම විශ්වාස කරන පරිදි, වර්තමානයේ දී ඉතා වැදගත් හා කාලෝචිත කරුණක් පිළිබඳව ආමන්ත්‍රණය කිරීමට හැකිවීම පිළිබඳව සතුටු වෙමි.

 සමාජයීය සාධාරණත්වය තිබෙන, සමෘද්ධිමත් හා තිරසර සමාජයක් සහිත ලෝකයක් බිහිකිරීම සඳහා 2030 වසර සඳහා තිරසර සංවර්ධනය සඳහා වූ න්‍යායපත්‍රයක් අනුගමනය කරමින් තිරසාර අනාගතයක් සඳහා පොදු පිළිවෙතක් අනුගමනය කිරීමට 2015 දී ලෝක ජාතීහු එකඟ වූහ.

 අප එකඟ වූ ක්‍රියාකාරී සැලැස්ම අතිශයින් දිරිමත් කරනසුලුය. එබැවින් මෙම අපේක්ෂාසහගත සංවර්ධන සැලසුම සාර්ථක ලෙස ක්‍රියාවට නංවා එයට ජීවය දීම අතිශයින්ම වැදගත්ය.

 දරිද්‍රතාවය මුලිනුපුටා දැමීම සඳහාත්, දේශගුණික විපර්යාසයට මුහුණ දීමටත්, සාමකාමී සමාජයක් ගොඩනැඟීමටත් ප්‍රධාන පාර්ශ්වකරුවන් එකට එකතුවී කටයුතු කළ යුතු බවට එකඟත්වයක් ඇති විය. මෙයට ආණ්ඩු පමණක් නොව, ව්‍යාපාර සහ   සිවිල් සමාජ ප්‍රජාවන් ද අයත් වේ. 

 ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයේ ප්‍රාථමික වගකීම රජය සතුවේ. බොහෝ රටවල්වල මෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ද රාජ්‍ය ප්‍රධානියා සහ රජය මෙම වගකීම් හි ප්‍රමුඛත්වය පෞද්ගලිකවම දරයි. අන්තර්ග්‍රාහී තිරසර ව්‍යාපාර ආකෘති තුළින් තිරසර සංවර්ධනයක් කරා ගමන් කළ හැකි  අතරම, මෙම ව්‍යාපෘතීන් දීර්ගකාලීන වීම ද ඉතා වැදගත් වේ.

 යහපත් වූ ව්‍යාපාරික නියැළීම් සාමය සහ යහපාලනය සඳහා වූ උත්ප්‍රේරකයක් වේ. ඒ තුළින් සමාජ වගකීම් ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ යුතු අතරම එය නීතියේ ආධිපත්‍යයට අනුකූල වන අතරම සම්පූර්ණයෙන් දූෂණය බැහැර වූවක් විය යුතුය. එවන් වූ ක්‍රියාමාර්ගයන් අදාළ වර්ධනය සහ පොදු වූ සෞභාග්‍යය ළඟා කරනු ඇත.

 තිරසර සංවර්ධන ඉලක්ක කරා ළඟා වීමට අතිශය අවැසි යටිතල ව්‍යූහය ඇතිකරලීම සඳහා පොදු සහ පෞද්ගලික සහයෝගීතාව වර්ධනය වනු දැකීම දිරිගන්වන සුලුය.

 සමාජීය ලෙස වගකීම් සහගත පුද්ගලයන් ලෙස ඔබ සියලුදෙනා සිය ව්‍යාපාරයන්හි  නියැළීම්වලදී තාක්ෂණික සහ මූල්‍යමය දායකත්වය තුළින් තිරසර සංවර්ධන ඉලක්ක ළඟාකර ගැනීමට දායක වන ලෙස ඉල්ලීමට මා මෙය අවස්ථාවක් කරගනිමි.

 අද වන විට ලොව පිරිසිදු හරිත චර්යාවන් සහ තිරසර ශක්තීන් නිර්මාණය කිරීමේ ලා වෙහෙස දරමින් සිටී. තිරසර සංවර්ධන අරමුණු හඳුන්වාදීම සඳහා එකම ප්‍රමිතියෙන් යුත් පිවිසීමක් නොමැති අතර එක් එක් රටවල් තම මාවත එකී රටවල් විසින්ම නිර්මාණය කොටගෙන ඇත. 

 ශ්‍රී ලාංකීය රජය, තිරසර සංවර්ධන අරමුණු ඉටුකර ගැනීමේ ජාතික ප්‍රතිපත්තීන් ක්‍රියාත්මක කිරීම වේගවත් සහ යාවත්කාලීන කිරීම සඳහා තිරසර සංවර්ධනය පිළිබඳ විශේෂ වූ අමාත්‍යාංශයක් පිහිටුවා ඇත.

 අප රජයේ නීල-හරිත ආර්ථික වැඩපිළිවෙළ ශ්‍රී ලංකාවේ සමුද්‍රීය සහ අනෙකුත් ස්වාභාවික සම්පත්වල සම්පූර්ණ උපයෝගීතාවය පරිසරහිතකාමී සහ තිරසර භාවිතයෙන් යුතුව සනාථ කරනු ඇත.  

 මෙම ආර්ථික උපක්‍රමය හරහා වූ යහපත් ක්‍රමවේද ආමන්ත්‍රණය කිරීමේ පරමාදර්ශී රටක් බවට පත්වීමට ශ්‍රී ලංකාව අපේක්ෂා කෙරේ.

 මා මෙහි සහභාගිවී සිටින සියලු දෙනාගෙන්ම ඉල්ලා සිටින්නේ පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය සහ අනෙකුත් රටවල් සමඟ අත්වැල් බැඳගනිමින්, සමාජීය වගකීම සහ සමාජ අන්තර්ගතය සපථ කිරීමට කටයුතු කරන ලෙසටය.

 සිය ජනතාවන්ගේ උපරිම තෘප්තිය ඇති කිරීම උදෙසා සමාජ වගකීම දිනාගැනීමේ අරමුණ එමඟින් සාක්ෂාත් කරගැනීම සඳහා  සියලුම ව්‍යාපාරික ප්‍රජාව සහ රජයේ සහයෝගීතාවය මෙම කොටස්කරුවන් මත රැඳී පවතී. එම යහපත් ක්‍රමවේදය කරා මාවත විවර කරගැනීමට මෙහි සිටින සියලුදෙනාම කැපවීමෙන් සහ සැලසුම්සහගතව කටයුතු කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරමි.

ස්තූතියි!

ශ්‍රී ලංකන් ගුවන් සමාගම සඳහා නව අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයක් පත්කර තිබෙන බව වාර්තා වෙයි.

අද (02) එම නව අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලය පත්කර තිබෙන අතර ඊට අනුව සමාගමේ නව සභාපතිවරයා ලෙස පත්කොට තිබෙන්නේ බැංකු ක්ෂේත්‍රෙය් ප්‍රවීණයකු ලෙස සැළකෙන රංජිත් ප්‍රනාන්දු මහතාය.

එසේම සමාගමේ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල සාමාජිකයන් වශයෙන් මනෝ තිත්තවැල්ල, ආචාර්ය රොහාන් පෙරේරා, සුසන්ත කටුගම්පල සහ එයාර් මාෂල් කපිල ජයම්පති යන අය පත්කර ඇත.

ශ්‍රී ලංකාව වැනි කුඩා රටවලට ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳපොළ වෙත පහසුවෙන් පිවිසීමට හැකි වන පරිදි කුඩා රටවල් සඳහා වන වෙළෙඳපොළ මූල්‍ය සංචිතයක් ස්ථාපනය කිරීම සඳහා මූල්‍ය දායක්තවය දැක්වීමේ ගිවිසුමකට මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍ය මංගල සමරවීර අත්සන් තබා ඇති බව වාර්තා වෙයි.

මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශය නිකුත් කළ නිවේදනයක මේ බව සඳහන් වන අතර ඊට අනුව බ්‍රිතාන්‍යයේ පැවැත්වෙන 25 වැනි පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය රාජ්‍ය නායක සමුළුවට සමගාමීව පැවැති හමුවක දී මෙම ගිවිසුම අත්සන් තැබීම සිදුව ඇත.

එසේම එම නිවේදනයේ දැක්වෙන ආකාරයට 2013 වසරේ කොළඹ පැවැති 23 වැනි පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය රාජ්‍ය නායක සමුළුවේ දී කුඩා රටවල සංවර්ධනය සඳහා වාණිජ මූල්‍යනය ක්‍රමයක අවශ්‍යතාව අවධාරණය වූ අතර එහි දී කුඩා රටවල් සඳහා ඇ.ඩො. මිලියන 5ක මූල්‍යනය පහසුකම් සැලසීමේ ක්‍රමයක් ද හඳුන්වා දෙන ලදී.

මේ හරහා පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයට අයත් කුඩා රටවලට ඉදිරි වසර තුන තුළ දී ඇ.ඩො. මිලියන 300ක් දක්වා වූ වෙළෙඳ මූල්‍යන ආධාර පහසුකම් සැලසිය හැකිවනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. මෙම මූල්‍යනය පහසුකම් සැලසීම සඳහා වන ගිවිසුමට 2015 වසරේ දී එවකට විදේශ අමාත්‍යවරයාව සිටි මංගල සමරවීර මහතා අත්සන් තබා ඇති අතර මේ දක්වා ශ්‍රී ලංකාව මේ වෙනුවෙන් ඇ.ඩො. ලක්ෂ 15ක දායකත්වයක් ලබා දී ඇත.

 පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයට අයත් කුඩා රටවල නිෂ්පාදන හා වෙළෙඳපොළ අවස්ථා සීමිත බැවින් ඔවුන්ගේ ආර්ථිකය ශක්තිමත් කිරීම සඳහා ගනු ලැබූ මෙම තීරණය මගින් පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය අරමුණු මුදුන්පත් කර ගැනීම උදෙසා ශ්‍රී ලංකාවේ කැපවීම ප්‍රදර්ශනය වන බව මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍ය මංගල සමරවීර එහිදී සඳහන් කළ බවද වාර්තා වන අතර අදාළ ගිවිසුම්වලට ඉන්දියාව, මොරිෂස් සහ මෝල්ටාව යන රටවල් ද අත්සන් තැබූ බවද වාර්තා වෙයි.

නව දේශීය ආදායම් බදු පනත අද (අප්‍රේල් 01) සිට ක්‍රියාත්මක බව දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව ප්‍රකාශ කරයි.

දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තු ආරංචිමාර්ග සඳහන් කරන ආකාරයට නව බදු පනත ක්‍රියාත්මකවීමත් සමඟ මෙරට බදු ක්‍රමයේ සරලවීමක් මෙන්ම බදු ව්‍යුහයේ විශාල වෙනසක් සිදු වනු ඇත.

බදු ක්‍රමය සරල කරයි : බදු ව්‍යුහයේ වෙනසක්

නව බදු පනත හඳුන්වාදීමට පෙර ඒ පිළිබඳ විවිධ මිත්‍යා මත සමාජගතකර තිබුණත් මේ වන විට මුල්‍ය වෙළඳපොළ විශ්ලේෂකයන් මෙන්ම ආර්ථික විශාරදයින් ඒ සම්බන්ධව සුබවාදී දැක්මකින් යුතුව අදහස් දක්වන්නට ගෙන ඇත.

එහිදී මුලිකව ඔවුන් පෙන්වා දෙන්නේ නැති බැරි දුප්පත් ජනතාවට ඇතිකර තිබු බදු පීඩනය අවම කර ගෙන ඇති හැකි අයට වැඩි වගකීමක් ලබා දෙමින් හඳුන්වාදී තිබෙන නව ප්‍රතිපත්තිය අතිශය වැදගත් බවය. මේ හරහා බදු ක්‍රමයේ ව්‍යුහාත්මක වෙනසක් සිදුවනු ඇති බවත් රටේ බදු ගෙවීමේ ව්‍යුහාත්මක වෙනස්කම් ඇති කර ගැනීම තුළින් ක්‍රමවත් ආකාරයකට බදු ගෙවිය හැකි සහ එසේම බදු ක්‍රමය සරල කිරීම හරහා බදු ආදායමේ අපේක්ෂිත ප්‍රතිපලය ලැබීම සම්බන්ධව සුබවාදී අපේක්ෂාවක් මතුකරන බවද ඔවුන් පෙන්වා දෙයි.

"ඇති හැකි අයට වැඩි වගකීමක් ලබා දෙමින්, නැති බැරි දුප්පත් ජනතාවට ඇතිවෙලා තියන බදු පීඩනය යම් දුරකට අවම කර ගෙන, අපි බලාපොරොත්තු වෙන්නේ රටේ සංවර්ධනය ඉදිරියට ගෙන යෑමයි," මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍ය මංගල සමරවීර

එසේම බද්දෙන් ඉවත්කරන ලද ආදායම් අඩුවී තිබීම, බද්ද ගණනය කරන විට අඩු කළ හැකි වියදම් අඩුව තිබීමත් , බදු අනුපාතවල සිදුව ඇති වෙනස්කම් ද කාලීන වැදගත්කමින් යුතු අතර බදු ව්‍යුහයේ වෙනසක් වෙනුවෙන් බලපෑමක් කරනු ඇති බවද ඔවුන් පෙන්වා දෙයි.

 හැමෝටම ලිපිගොනු විවෘත වුවත් : හැමෝම බදු ගෙවිය යුතු නෑ

නව බදු පනත හඳුන්වාදීමත් සමඟ ගෙනා මුලික විවේචනයක් වුයේ 18 ට වැඩි සියළු දෙනාට බදු ලිපිගොනුවක් විවරවන බවත් ඒ හමුවේ නැති බැරි සහ රැකියා විරහිත පාර්ශවයන්ට පවා බදු ගෙවීම අනිවාර්යයක් වන බවය. නමුත් නව බදු පනතේ එවැනි කිසිවක් සඳහන් නොවන අතර එම කතා අමූලික බොරු බවටද පත්කර ඇත.

නව බදු ක්‍රමය තුළ අඩු ආදායම්ලාභීන් වෙත බදු පැනවීමක් සිදුනොවන අතර නමුත් ඉතා ඉහළ ආදායම් උපයන පාර්ශවයන්ට තම ආදායමට සාපේක්ෂව 24%ක් දක්වා බදු ගෙවීමට සිදුව ඇත.

ඒ බව ආර්ථික විශ්ලේෂකයින් සඳහන් කර සිටින්නේ මේ ආකාරයටය.

"නව බදු ක්‍රමය අනුව බදු පිලිගොනු සියළු පුරවැසියන්ට විවෘත වුවත් ඒ සියළු දෙනා සෘජුව බදු ගෙවීමට සිදුවන බවක් සඳහන් වන්නේ නෑ. නමුත් ඉහළ ආදායම් ලබන පාර්ශව නව බදු ක්‍රමය තුළට ඇදගෙන තිබෙනවා. මාසයකට තමාගේ ආදායම මාසයකට ලක්ෂ 1ට වඩා වැඩිනම් ඔවුන්ට සිදුවෙනවා අනිවාර්යයෙන් බදු ගෙවන්න. නමුත් ලංකාවේ කීයෙන් කීදෙනාද මාසයකට ලක්ෂයක හෝ ආදායමක් ලබන්නේ? එවැනි වැටුප් ලබන අය රටේ ඉතාම සීමිතයි.

"ඒ වගේම මාසිකව රුපියල් 150, 000 ක වැටුපක් ලබන අයෙක් බදු ගෙවිය යුත්තේ අර වැඩිවන 50000 ට පමණයි. ඒකත් 4%ක් වගේ ඉතා සුළු මුදලක්."

මාසික වැටුප් ආදායම රුපියල් 100,000 සිට රුපියල් 150,000 දක්වා 4%ක් ද රුපියල් 150,000 සිට රුපියල් 200,000 දක්වා සියයට 8%ක් ද රුපියල් 200,000 සිට රුපියල් 250,000 දක්වා සියයට 12%ක් ද රුපියල් 250,000 සිට රුපියල් 300,000 දක්වා සියයට 16%ක් රුපියල් 300,000 සිට රුපියල් 350,000 දක්වා සියයට 20%ක් ලෙස ද බදු ගණනය කෙරෙයි. මාසික වැටුප් ආදායම 350,000 ට වැඩි නම් 24%ක් බදු ගණනය කෙරෙයි.

බදු දැලට වැටෙන අලුත්ම සෙට් එක !

"ඒ කියන්නේ ඉහළ ආදායම් ලබන වෛද්‍යවරුන් සහ නීතීඥවරුන් මෙන්ම ටියුෂන් ගුරුවරුන් වැනි සීමිත කොටසක් බදු ගෙවීමට එකතු වෙන්න පුළුවන්. ඒත් ඒ ආදායමට සාපේක්ෂව පමණයි. වර්ෂයකට රුපියල් මිලියන 25.5ක ආදායමක් උපයන වෘත්තිකයන්ට පෙර බලපෑ ඉහළම බදු අනුපාතය වුනේ 12% යි. දැන් ඒක 24% දක්වා වැඩිවෙනවා" ආර්ථික විශ්ලේෂකයින් සඳහන් කරයි.

"නමුත් එතැනදී කාටවත් අසාධාරණයක් සිදුවන බව කියන්න බෑ. මොකද උපයන විට ගෙවීමේ (PAYE) බදු' සඳහා වන වාර්ෂික සීමාව රුපියල් ලක්ෂ 7 1/2 සිට රුපියල් ලක්ෂ දොළහ දක්වා මෙම පනතෙන් වැඩි කර තිබෙන නිසා. එමගින් දැනට PAYE බදු ගෙවමින් සිටින පිරිස යම් දුරකට නිදහස් වන බව ඉතා පැහැදිළියි" ඔවුන් වැඩිදුරටත් පෙන්වා දෙනවා.

විදෙස් ශ්‍රමිකයන්ගේ මුදලට බදු නෑ ! එහෙනම් ?

එසේම නව බදු පනත සම්බන්ධව බොහෝ දෙනෙකු අවධානය යොමුකළ කරුණක් වුයේ විදෙස්ගත ශ්‍රමිකයන් වෙතින්ද බදු අයකිරීමේ සුදානමක් පවතින බවය. මේ සම්බන්ධවද අප විද්වත් මතය විමසූ අතර එහිදී ඔවුන් සඳහන් කර සිටියේ විදේශ ශ්‍රමිකයන් ලංකාවට එවන මුදල් කිසි ලෙසකින් බද්දකට යටත් නොවන බවය.

නමුත් මෙහෙම දෙයක් තිබෙනවා. විදෙස්ගත ශ්‍රමිකයන් ඒ මුදල තැන්පත් කළ පසු බැංකුව ගෙවන පොළියට 5% ක බද්දක් පැනවෙනවා. මැද පෙරදිග රැකියාව කරන පිරිස සිය පවුලේ නඩත්තුවට එවන මුදල ලංකාවට එවූ සැණින් එය බැංකුවෙන් ලබා ගන්නවා. ඔවුන් පොලිය එකතු වීමක් සිදුවන තුරු සිටින්නේ නෑ. ඒ නිසාම නව පනතෙන් මේ බහුතර ප්‍රජාවට කිසිඳු බලපෑමක් ඇතිවෙන්න විධියක් නැහැ"

හරියටම කියනවා නම් වැඩි ආදායම් ලබන විදෙස්ගත ලාංකික වෘත්තිකයෙක් ඔහු ශ්‍රී ලංකාවේ බැංකුවක මුදල් රඳවා තබන්නට තරම් හැකියාවක් සහිතව එම මුදලට පොළියක් ලබන්නේ නම් මුදලට ලැබෙන පොලිය මත 5% බද්දක් පැනවෙන බව විද්වත් මතයයි.

ගෙවල් විකුණුවට බදු නෑ ! එහෙනම් ?

මේ අතර අමතර නිවාස,ඉඩම් හෝ වාහන පැවති මිලට වඩා වැඩි මිලට විකිණීමෙන් ලැබෙන ලාභය මත ද බද්දක් හඳුන්වා දී තිබේ. ප්‍රාග්ධන ලාභ මත බද්ද වන එමගින් ලාභයෙන් සියයට 10ක් බදු ලෙස ගෙවිය යුතු නමුත් බදු ගණනය කරන්නේ එම දේපළ 2017 වසරේ සැප්තැම්බර් 30 වන දිනට පැවති වෙළඳපළ වටිනාකම අදාළ කරගනිමින්ය.

මේ සම්බන්ධවද විවිධ අදහස් සමාජය තුළ තිබෙන බැවින් අප ඒ ගැනද විද්වත් මතය විමසුවෙමු.

"යම් කෙනෙක් තමන්ට තිබෙන දෙවැනි නිවස හෝ ඉඩමක් විකිණීමේදී මේ බද්දට යටත් වෙන්න පුළුවන්. යළිත් අවධාරණය කරන්න ඕන, වසර තුනක් හෝ ඊට වැඩි කාලයක් පදිංචි නිවාස නම් ඊට බදු ගණනය වන්නේ නෑ. මේ තමන් සතු එකම දේපල නම්, තෑගී දෙන අවස්ථාවක් නම් බදු ගණනය වන්නේ නෑ."

"උදාහරණයකට ආයෝජන වත්කමක් වන 'අපාර්ට්මන්ට් එකක්' යම් පුද්ගලයෙක් විකිණීමේදී එහි විකුණුම් මිල හා 2017 සැප්තැම්බර් මාසයේ වෙළඳපොලේ වටිනාකම අතර වෙනස 10% ක බද්දකට යටත් වෙනවා. අන්න ඒ විදිහටයි ප්‍රාග්ධන බද්ද ක්‍රියාත්මක වෙන්නේ. මෙතැනදී දුප්පත් බහුතර ජනතාවට කිසිම ප්‍රශ්නයක් නෑ. ප්‍රාග්ධන බද්ද බලපාන්නේ යම් පුද්ගලයෙක් ආයෝජන සඳහා ලබාගෙන තිබෙන වත්කම් සඳහා පමණයි."

මේ අතර මෙරට පැමිණෙන විදේශිකයින් විසින් මිලදී ගන්නා විවිධ භාණ්ඩ මත පනවා ඇති වැට් බද්ද, එම විදේශිකයින් මෙරටින් පිටත්ව යන අවස්ථාවේ ගුවන්තොටුපළේදී එම මුදල නැවත ලබා දීම ද නව ප්‍රතිපත්තියේ විශේෂත්වයක් වන අතර එය එළඹෙන ජූලි 01 වැනිදා සිට ක්‍රියාත්මක කිරීමට නියමිතය.

එසේම සේවක අර්ථසාධක අරමුදල සහ විශ්‍රාම වැටුප් මෙම බදුවලින් නිදහස් කර තිබෙන අතර කොටස් වෙළඳපලෙහි කොටස් වැඩි මිලට විකිණීමේදීත් මෙම බදු අයකිරීම සිදු නොවන බවද නව බදු පනතේ සඳහන්ය.

ශ්‍රී ලංකාව තුළ හා ජාත්‍යන්තර වශයෙන් අතථ්‍ය මුදල් (Virtual Currencies) පිළිබඳ ව තිබෙන උනන්දුව වැඩි වෙමින් පවතින බව ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ අවධානයට යොමුව තිබෙන අතර ඒ මත පදනම්ව පහත නිවේදනය නිකුත් කිරීමට ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව කටයුතු කර ඇත.

ඩිජිටල් තාක්ෂණය යොදා පෞද්ගලික ව නිකුත් කරන ලද වටිනාකම් සහිත ඒකකවලට “අතථ්‍ය මුදල්” යන යෙදුම පොදුවේ භාවිත වන අතර ඒවාට ආවේණික ගිණුම් ඒකක ද ඇත. අතථ්‍ය මුදල් සඳහා පොදු උදාහරණ වන්නේ බිට්කොයින් (Bitcoin), ලයිට්කොයින් (Litecoin) සහ එතීරියම් (Ethereum) වැනි අප්‍රකාශිත විද්‍යුත් මුදල් (Cryptocurrencies) ය. මෙම අතථ්‍ය මුදල් මහ බැංකු විසින් නිකුත් කරන ලද මුදල් නො වේ.

අප්‍රකාශිත විද්‍යුත් මුදල් වැනි අතථ්‍ය මුදල්, ගනුදෙනු බලාත්මක කිරීම සඳහා පුද්ගලයන් ඝෘජු ව සම්බන්ධ වී විමධ්‍යගත ලෙස සේවා සැපයිය හැකි වන අයුරින් ඩිජිටල් ජාල භාවිත කරයි. එම මුදල්වල වටිනාකම පිළිබඳ ව සහතික කිරීමට සහ එම ගනුදෙනු නියාමනය කිරීමට මහ බැංකුව වැනි කේන්ද්‍රස්ථ අධිකාරියක් නොමැති වීම හේතුවෙන් ඒවා භාවිතා කරන්නන් අතර හෝ ගනුදෙනු ආශ්‍රිත ගැටලු ඇති වීමේ දී ඒ සඳහා මැදිහත් වන වගකිව යුතු පාර්ශ්වයක් නොමැත. අතථ්‍ය මුදල්වල වටිනාකම තීරණය වනුයේ සමපේක්ෂණ මත වන අතර එයට පාදක වූ වත්කම් හෝ ඒ සඳහා බලපවත්වන නියාමන රාමුවක් නොමැත.

මේ නිසා ඒවායේ වටිනාකම විශාල වශයෙන් උච්චාවචනය විය හැක. ඒ හා සමාන ව ම, නීතිවිරෝධී කටයුතු සඳහා අතථ්‍ය මුදල් භාවිතා කිරීමේ සම්භාවිතාව ද ඉහළ යා හැකි ය. තව ද, අතථ්‍ය මුදල් භාවිතය මගින් මුදල් විශුද්ධිකරණය වැළැක්වීමට හා ත්‍රස්තවාදයට අරමුදල් සැපයීම මැඩ පැවැත්වීමේ නීති උල්ලංඝනය වීමට ද අවකාශ ඇත. එම නිසා, වර්තමානයේ දී අප්‍රකාශිත විද්‍යුත් මුදල් භාවිත කිරීමෙන් පාරිභෝගිකයන්ට මෙන්ම රටේ ආර්ථිකයට ද මූල්‍යමය, මෙහෙයුම්, නීතිමය, පාරිභෝගික සුරක්ෂිතභාවය සහ ආරක්ෂාව යන අංශවලින් සැලකිය යුතු අවදානමක් ඇති කරයි.

ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව කිසිදු ආයතනයකට හෝ සමාගමකට අප්‍රකාශිත විද්‍යුත් මුදල් ඇතුළු අතථ්‍ය මුදල් සම්බන්ධ ව ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට බලපත්‍ර ලබා දී හෝ බලය පැවරීමක් කර නොමැති බව සහ කිසිදු ආයතනයකට මූලික කාසි අර්පණයන් (Initial Coin Offerings- ICOs) සඳහා බලය පැවරීමක් කර නොමැති බව ද මහජනතාවට මෙයින් දැනුම් දෙනු ලැබේ.

ශ්‍රී ලංකාවට විශේෂ ප්‍රතිලාභ සහිත වරණීය තීරුබදු සහනය පිළිබඳ පොදු ක්‍රමය (GSP) නැවත ලැබීමට අවස්ථාව උදාවී ඇති බව කොළඹ එක්සත් ජනපද තානාපති කාර්යාලය නිවේදනය කර ඇත.

ඒ ජනාධිපති ඩොනල්ඞ් ට්‍රම්ප් ඊට අදාළ පනතට අත්සන් තබා තිබීම හේතුවෙන්ය.

ඒ බව සඳහන් කරමින් කොළඹ එක්සත් ජනපද තානාපති කාර්යාලය ට්විටර් සටහනක්ද තබා ඇති අතර එහි දැක්වෙන්නේ පසුගිය 23 වැනිදා එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඩොනල්ඞ් ට්‍රම්ප් ශ්‍රී ලංකාවට සහ මාලදිවයිනට නැවත වරක් ජී.එස්.පී සහනය අනුමත කරමින් අයවැය පනතට අත්සන් තබා ඇති බවය.

එක්සත් ජනපද තානාපති කාර්යාලය තබා තිබූ ට්විටර් සටහන

 ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය ශ්‍රී ලංකාවට ලබා දී තිබූ ජී.එස්.පී සහනය පසුගිය වසරේ දෙසැම්බර් මස 31 වැනි දිනෙන් අවසන් වූ අතර මෙම වසර (2018) වසර මූල්‍ය කටයුතු අරඹන අවස්ථාවේදී ශ්‍රී ලංකාව ඇතුළු රටවල් රැසකට දී තිබූ එම සහනය දීර්ඝ කර නැති බව සඳහන් කරමින් ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපද තානාපති කාර්යාලය නිවේදනය කර තිබිණ.

මේ අනුව 2020 වසරේ දෙසැම්බර් 31 වැනිදා දක්වා ශ්‍රී ලංකාවට ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයෙන් හිමිවන ජී.එස්.පී සහනයේ වරප්‍රසාද හිමිවනු ඇත.

මේ වසරේ ජනවාරි 1 වැනිදා සිට මාර්තු 23 වැනි දින දක්වා ශ්‍රී ලංකාවට එක්සත් ජනපදයට භාණ්ඩ හා සේවා අපනයනය කරන ලද්දේ තීරුබදුවලට යටත්වය. නමුත් ශ්‍රී ලංකාව පසුගිය වසරේ සමස්ත අපනයනයෙන් 25.6% ක ප්‍රතිශතයක් ඇමරිකාවට සිදුකර තිබුණි.

ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කිරීම මන්දගාමී වීම සහ අස්ථාවර දේශපාලන හැසිරීම තවදුරටත් පැවතියහොත් එය ලංකාවේ ආර්ථිකයට අහිතකර ලෙස බලපානු ඇති බවට ලෝක බැංකුව අනතුරු අඟවා ඇතැයි වාර්තා වෙයි.

දේශීය මැතිවරණ චක්‍රය ක්‍රියාත්මක ආකාරය සහ විදෙස් ගැනුම්කාර රටවල ආර්ථිකය මන්දගාමී ස්වභාවයක් ගෙන තිබීමද ලංකා ආර්ථිකයට බලපෑ හැකි බවත් කෙසේ නමුත් පරිභෝජන සහ ආයෝජන මුල්කරගත් ලංකා ආර්ථිකය 2018 වසරේ 4.5% ක ආර්ථික වර්ධනයක් අත්කර ගැනීමට තවමත් ඉඩ ඇති බවද එහිදී ලෝක බැංකුව සඳහන් කර ඇත.

කෙසේ වුවත් ලෝක බැංකුව වැඩිදුරටත් පෙන්වා දී ඇත්තේ ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලියට කැපවීම සහ තරගකාරීත්වය පවත්වා ගැනීමත් රාජ්‍ය මුල්‍ය කළමනාකරණය යහපත් ලෙස සිදුකර ගැනීමත් ලංකාවට අත්‍යාවශ්‍යව ඇති බවය.

ශ්‍රී ලංකා වාණිජ හා කර්මාන්ත මණ්ඩලයේ සභාපති රුවන් එදිරිසිංහ සාර්ක් වාණිජ හා කර්මාන්ත මණ්ඩලයේ සභාපති ධූරයට පත්වීම නිමිත්තෙන් සංවිධානය කළ උත්සවයක් පසුගියදා කොළඹ, සැන්ග්‍රිලා හෝටලයේදී අග්‍රාමාත්‍ය රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පැවැත්විණි.

එම අවස්ථාවට මහනගර හා බස්නාහිර සංවර්ධන අමාත්‍ය පාඨලි චම්පික රණවක, ප්‍රාථමික කර්මාන්ත අමාත්‍ය දයා ගමගේ, ජාතික ප්‍රතිපත්ති හා ආර්ථික කටයුතු රාජ්‍ය අමාත්‍ය හර්ෂද සිල්වා, කර්මාන්ත හා වාණිජ කටයුතු රාජ්‍ය අමාත්‍ය චම්පිකා ප්‍රේමදාස, සාර්ක් වානිජ හා කර්මාන්ත මණ්ඩලයේ සභාපති රුවන් එදිරිසිංහ, සාර්ක් වාණිජ හා කර්මාන්ත මණ්ඩලයේ හිටපු සභාපති සුරාජ් වෛද්‍යා ඇතුළු පිරිසක් සහභාගි වූහ.

දැනට උපයන විට බදු ගෙවන ලක්ෂ 12ක් පමණ වන සේවා නියුක්තිකයන්ගෙන් 40% පමණ එනම් ලක්ෂ 5කට ආසන්න පුද්ගලයන් නව දේශීය ආදායම් පනත අනුව බද්දෙන් නිදහස ලබන බව මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශය සඳහන් කරයි.

නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් අමාත්‍යංශය මේ බව සඳහන් කරන අතර මෙම නව පනත මගින් මාසිකව රුපියල් ලක්ෂයක් හෙවත් වාර්ෂිකව රුපියල් ලක්ෂ 12ක ආදායම් ලබන සියලු දෙනා ආදායම් බද්දෙන් නිදහස් බවද එහි දැක්වේ.

එසේම ශ්‍රී ලංකාවේ ඍජු බදු ගෙවන ප්‍රමාණය ඉතා අතලොස්සක් පමණක් බවත් දෙකෝටියක් පමණ ජනගහණයක් සිටියත් මෙරට බදු ගොනු තිබෙනුයේ ලක්ෂ 16ක් පමණක් වන අතර එයින් ලක්ෂ 12ක් පමණ ම අයත් වනුයේ උපයන විට ගෙවීමේ බද්දට යටත් වන සේවා නියුක්ත්කයන්ට බවද එම නිවේදනයේ සඳහන්ව ඇත.

කෙසේ වුවත් අදාළ උපයන විට ගෙවීමේ බද්දට (PAYE) යටත් කරනු ලබන වාර්ෂික සීමාව රුපියල් 750,000 සිට නව බදු පනත මගින් රුපියල් ලක්ෂ 12 දක්වා වැඩි කර තිබෙන බවත් මේ හේතුවෙන් දැනට උපයන විට බදු ගෙවන ලක්ෂ 12ක් පමණ වන සේවා නියුක්තිකයන්ගෙන් 40% පමණ එනම් ලක්ෂ 5කට ආසන්න පුද්ගලයන් නව බදු පනත අනුව බද්දෙන් නිදහස ලබන්නේ ඒ අනුව බවත් එහි දැක්වේ.

එමෙන් ම විවිධ ස්ථරයන් යටතේ බදු ගෙවීම සඳහා මෙතෙක් පැවැති ලක්ෂ පහේ වාර්ෂික ලාබ සීමාව ලක්ෂ 6 දක්වා වැඩි කර ඇති බැවින් ඒ යටතේ ද බොහෝ ආදායම් ලබන්නන් ගෙවිය යුතු බදු ප්‍රමාණය පෙරට වඩා අඩුවනු ඇති බවද නිවේදනයේ සඳහන්ව ඇත.

අසත්‍ය ප්‍රචාරවලට නොරැවටෙන්න

මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශයේ ප්‍රවෘත්ති අධ්‍යක්ෂවරයාගේ අත්සනින් යුතුව මෙම නිවේදනය නිකුත්කර තිබෙන්නේ අප්‍රේල් මස පළමු වැනි දා සිට ක්‍රියාත්මක නව දේශීය ආදායම් පනත පිළිබඳ ජනතාව නොමග යවන ආකාරයේ පුවත්, විශේෂාංග තව දුරටත් මාධ්‍ය හරහා ප්‍රචාරය වෙමින් පැවතීමට ප්‍රතිචාර දැක්වීමක් වශයෙන්ය.

මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍ය මංගල සමරවීර මහතා විසින් පසුගිය දා මේ සම්බන්ධයෙන් විශේෂ මාධ්‍ය හමුවක් පවත්වා සියලු ගැටලුවවලට පිළිතුරු ලබා දී ඇති තත්ත්වයක් තුළ වුව ද අසත්‍ය ප්‍රචාර සිදු කරමින් පවතින බව නිරීක්ෂණය වී ඇති බවත් ඇතැම් පුවත්පත්වල කතුවැකි තුළින් පවා නිවැරැදි නොවන කරුණු ප්‍රචාර කිරීම සිදුව ඇති බවත් නිවේදනයේ වැඩිදුරටත් අවධාරණය කර තිබේ.

ඒ අනුව තවදුරටත් ජනතාව නොමග යැවීම වලක්වාලීම අරමුණු කරගනිමින් අසත්‍ය ප්‍රචාර සිදුව ඇති කරුණු කිහිපයක් ඉලක්ක කර එහි සත්‍ය පසුබිම අනාවරණය කරමින් නිවේදනය නිකුත් කර ඇති අතර එහි වැඩිදුරටත් මෙසේ සඳහන්ව තිබේ.

ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසි

ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසි ඉතිරි කිරීමේ ගිණුම්වලට 5% ක රඳවා ගැනීමේ බද්ද අදාළ වනුයේ එවන් පුද්ගලයන්ගේ තැන්පතු මුදල රුපියල් කෝටි දෙකකට ආසන්නව තිබෙන අවස්ථාවන්හි දී පමණි.

ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියන්හට තම ඉතිරි කිරීම සඳහා සාමාන්‍ය බැංකු පොලී අනුපාතයට වඩා වැඩි පොලී අනුපාතයක් ගෙවනු ලබයි. ඔවුන්ගේ ඉතිරිකිරීම් මත ලබන මාසික පොලී ආදායම රු. 125,000 දක්වා වන මුදලට කිසිදු බද්දක් අය කරනු නොලැබේ. රු. 125,000 ක මාසික පොලිය ලබන්නට නම් එක්කෝටි විසිපන්ලක්ෂයකට ආසන්න මුදලක් තම ඉතිරිකිරීමේ තැන්පතුවල තිබිය යුතුවේ. ඒසා විශාල මුදලක් තම ඉතිරිකිරීමේ ගිණුමේ පවත්වාගෙන යා හැකි ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියන් සිටිනුයේ ඉතා අතලොස්සක් පමණි.

මරණාධාර සහ සුබ සාධක සමිතිවලින් බදු අය කිරීම

පුවත්පත්වල මෙන් ම විද්‍යුත් මාධ්‍ය සංවාදවල දී ද මතු කරනු ලබන මෙම චෝදනාව සම්පූර්ණයේ ම අසත්‍යය. මරණාධාර සහ සුබ සාධක සමිතිවලින් ලැබෙන පොලී ආදායම් නව පනත යටතේ බද්දකට යටත් කර නොමැත.

විදෙස්ගත ශ්‍රමිකයන් විසින් මෙරටට එවනු ලබන මුදල්වලට බදු අය කිරීම

විදෙස්ගත ශ්‍රමිකයන් ශ්‍රී ලංකාවෙන් පිට කුමන රටක සිට වුවද තම නිවෙස් වෙත හෝ ඥාතීන් වෙත එවනු ලබන මුදල් වලට කිසිදු බද්දක් අය කරනු නොලැබේ. එසේම, ලංකාවේ සිටින යම් පුද්ගලයෙකු විසින් විදේශ රටකට සේවා සපයා එයින් ලබන වාර්ෂික ආදායම රු. මිලි. 15 දක්වා බද්දෙන් නිදහස් කොට තිබේ.

ආගමික ස්ථානවලින් බදු

පිං කැටේටත් බදු නමින් ප්‍රසිද්ධ කරනු ලැබූ මෙම චෝදනාවට ද කිසිදු පදනමක් නොමැත. ආගමික ස්ථානවලට ලබා දෙන ආධාර හෝ පිං කැට වෙත ලැබෙන මුදල් සඳහා බදු අය කිරීමට අදාළ කිසිදු වගන්තියක් නව දේශීය ආදායම් පනතට ඇතුළත් කර නොමැත. එහෙත් කිසියම් ආගමික ස්ථානයක ව්‍යාපාර පවත්වාගෙන යන්නේ නම් එයින් ලබන ලාභය මත මෙයට පෙර පැවැති ආකාරයට ම බදු පැනවේ.

18ට වැඩි සියල්ලන්ට ම බදු ගොනුවක්

දේශීය ආදායම් පනත තුළ එවැනි ප්‍රතිපාදනයක් අන්තර්ගත වී නොමැති අතර ඒ අනුව වයස අවු. 18 ට වඩා වැඩි පුරවැසියන්හට බදු ලිපිගොනු විවෘත කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් පැන නොනඟිනු ඇත.

බදු නිදහස් කිරීම

බදු නිදහස් කිරීම සම්බන්ධයෙන් පුවත්පත්වල ඇතැම් කතුවැකිවලද නිවැරදි නොවන ප්‍රවෘත්ති වාර්තා විය. රාජ්‍ය නිලධාරීන්ගේ වැටුප, ජනාධිපති අරමුදලෙන් ලැබෙන ප්‍රදාන, රු. ලක්ෂ පහ නොඉක්මවන ලොතරැයි තෑගි මුදල සහ රජයේ වාහන බලපත්‍ර යටතේ සේවකයෙකුට ලැබෙන ප්‍රතිලාභ යනාදිය සඳහා තිබූ බදු නිදහස් කිසිවක් ඉවත් කර නොමැත. ඉහත කී ක්ෂේත්‍රයන් සඳහා ලබාදී තිබූ මෙම බදු නිදහස් කිරීම් දේශීය ආදායම් පනත ක්‍රියාත්මක වන 2018.04.01 දින සිට ද අඛණ්ඩවම එලෙසම බල පැවැත්වෙන බව අවධාරණය කළ යුතුයි.

මෙම නව බදු පනත මගින් ව්‍යාපාරිකයන් හා ආයෝජකයන්ට සමාන අවස්ථාවන් සලසා දී ඇති අතර, දේශීය හෝ විදේශීය ආයෝජකයන් තම ආයෝජන වෙනුවෙන් බදු විරාම, බදු නිදහස් කිරීම, බදු සහන ලබා ගැනීම සඳහා මෙතෙක් දේශපාලඥයන් පසුපස හඹායාමට තිබූ අවශ්‍යතාවය සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් කර ඇත.

මෙතෙක් ශ්‍රී ලංකාවේ පැවැති බදු පරිපාලන ක්‍රමය යටතේ ආයෝජකයන්හට බදු විරාම/ බදු සහන ලබාදීම තීරණය කරනු ලැබුයේ අදාළ ඇමැතිවරයා විසිනි. දේශපාලඥයන්ගේ අත්තනෝමතික හෝ අභිමතානුසාරී බලය යටතේ බලපෑම් මත බදු සහන දීමේ මෙම ක්‍රමවේදය මෙම නව පනත මගින් ස්ථිරවම ඉවත් කර තිබේ. ඒ වෙනුවට ආයෝජකයන් වෙත බදු සහන ලබාදීමේ විනිවිද පෙනෙන නීතිමය පදනමින් යුක්ත ක්‍රමවේදයක් පනත තුළ අන්තර්ගත කර තිබීම විශේෂත්වයකි.

උදාහරණයක් ලෙස ඇ.ඩො. මිලියන 03 ක ආයෝජනයක් කරන පුද්ගලයෙකු තම ආයෝජනයට සමාන ප්‍රතිලාභ අත්පත් කරගන්නා තෙක් ඔහුට බදු ගෙවිය යුතු වන්නේ නැත.

එසේම ඇ.ඩො. මිලියන 100 ට වැඩි ආයෝජනයක් කරන්නේ නම් එවැනි සමාගමකට තම ආයෝජනය මෙන් 150% ප්‍රතිශතයක ප්‍රතිලාභ ලබාගන්නා තෙක් බදු සහන හිමිවන බැවින් ආයෝජනයන් සඳහා බදු සහන හෝ බදු විරාම ලබාගැනීමට දේශපාලඥයන් පසුපස හඹායෑමේ යුගය මෙම නව දේශීය ආදායම් පනත මඟින් නිශේධනය කර තිබේ.

ලංකා ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ ඉන්ධන මිල ඉහළ දැමීමට මෙතෙක් තීරණයක් ගෙන නොමැති බව ඛනිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කළමනාකාර අධ්‍යක්ෂ නීල් ජයසේකර සඳහන් කරයි.

එසේම නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් ඛනිජ තෙල් සංස්ථාව සඳහන් කර සිටින්නේ ලංකා ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව ලාභය පමණක් සලකා තීරණ ගන්නා ආයතනයක් නොවන බවය.

ලංකා IOC තෙල් මිල ඉහළ දමයි

ලංකා IOC සමාගම ඊයේ (23) මධ්‍යම රාත්‍රියේ සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදී ඩීසල් හා පෙට්‍රල් මිල ගණන් ඉහළ දමා ඇත. එම සමාගම සඳහන් කරන ආකාරයට ඩිසල් ලීටර්යක් රුපියල් 5 කින් සහ පෙට්‍රල් ලීටර්යක් රුපියල් 9 කින් මිල ඉහළ දමා ඇත.

ඒ අනුව ලංකා IOC නව ඉන්ධන මිල ගණන් වන්නේ, පෙට්‍රල් ඔක්ටේන් 92 ලීටර්යක් රුපියල් 126.00 හා ඩීසල් ලීටර්යක් රුපියල් 100.00 ලෙසය.

මිල ඉහල දැමීමේ හේතුව

මේ ආකාරයට තෙල් මිල ඉහල දැමීමට හේතුවුයේ සමාගමේ පාඩු පියවා ගැනීමට බවද වාර්තා වෙයි. ලංකා IOC සමාගම පසුගිය 2017 දෙසැම්බර් 31 න් අවසන් කාර්තුවේ දී රුපියල් මිලියන 340 ක අලාභයක් ලබා ඇති බව එම සමාගමේ මූල්‍ය වාර්තා පෙන්වා දේ. 2016/17 මූල්‍ය වර්ෂයේ මුල් මාස 09 තුළ දී රුපියල් බිලියන 3.71 ක ලාභයක් ලබා ඇති ලංකා IOC සමාගම 2017/18 මූල්‍ය වර්ෂයේ මුල් මාස 09 තුළ දී රුපියල් මිලියන 652 ක අලාභයක් ලබා තිබේ.

සමාගම පෙන්වා දෙන්නේ ලෝක වෙළෙඳපොළේ ඉන්ධන මිල ගණන් ඉහළ යාමට සාපේක්ෂව දේශීය ඉන්ධන මිල සංශෝධනය නොවීම සහ ආනයනික නිෂ්පාදන බදු ඉහළ යාම මීට හේතු වී ඇති බවයි.

අලුත් අවුරුද්ද ඉලක්ක කරගනිමින් පාරිභෝගික ජනතාවට සහන සැළසීම සඳහා අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ 15ක මිල වහාම ක්‍රියාත්මක වන පරිදි පහළ දැමීමට රජය තීරණය කර තිබෙන බව වාර්තා වෙයි.

ඒ අනුව ලොකු ළුණු කිලෝව රුපියල් 52.00 සහ සුදු කැකුළු කිලෝව රුපියල් 59.00ක්, සීනි කිලෝව රුපියල් 100.00ක්, ලෙස සතොස වෙළඳ සැල් හරහා මිලදී ගැනීමට පහසුකම් යොදා ඇත.

එමෙන්ම නාඩු සහල් කිලෝවක් රුපියල් 65.00 ක් දක්වා සහ පොල් ගෙඩියක් 65ක් දක්වා මිල පහළ දමා ඇති අතර එමෙන්ම තෝරාගත් භාණ්ඩ 600 කට 40%ක මිල අඩු කිරීමක් කරන්නට සතොස තීරණය කර ඇති බවද එහි පාලනාධිකාරිය සඳහන් කරයි.

පසුගිය පෙබරවාරි මාසයේ උද්ධමනය විශාල ලෙස අඩුවී ඇති බව ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව සඳහන් කරයි.

එම දෙපාර්තමේන්තුව විසින් නිකුත්කර තිබෙන නිවේදනයට අනුව මේ වසරේ පෙබරවාරි මාසය තුළ උද්ධමනය 3.2% දක්වා අඩු වී ඇති අතර එය ජනවාරි උද්ධමනයට සාපේක්ෂව 2.2 %ක අඩුවීමකි. මේ වසරේ ජනවාරි මාසයේ උද්ධමනය 5.4%කි.

එසේම 2018 පෙබරවාරි මාසයේ වාර්තා වූ පහළ උද්ධමන අගය 2016 අප්‍රේල් මාසයේ සිට වාර්තා වූ අවම උද්ධමනය ලෙසද සැලකෙයි.

ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව පෙන්වා දෙන්නේ මේ වසරේ පෙබරවාරි මාසයේ ආහාර ද්‍රව්‍ය වල පැවති අඩු මිළ මට්ටම් උද්ධමනය පහල වැටීමට හේතු වූ බවය.

ඊට අනුව එළවළු, අමුමිරිස්, රතු ලූණු, සහල්, ලොකු ලූණු, කෙසෙල්, මයිසූර් පරිප්පු, මාළු, අර්තාපල්, සීනි, දෙහි සහ පැපොල් යනආහාර ද්‍රව්‍ය වල මිල අඩුවීම උද්ධමනය පහල වැටීමට බලපා තිබේ.

ශ්‍රී ලංකා ඉතිහාසයේ වාර්තාගත වැඩිම සෘජු විදෙස් ආයෝජන ප්‍රමාණය 2017 වසරේ ලබාගෙන ඇති බව මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශය සඳහන් කරයි.

ඒ එම අමාත්‍යංශයේ ප්‍රවෘත්ති අධ්‍යක්ෂ නිකුත් කළ නිවේදනයක් හරහාය.

ඊට අනුව 2017 වසර තුළ ශ්‍රී ලංකාවට ලැබී ඇති ඍජු විදේශ ආයෝජන ප්‍රමාණය ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 1.9කි. එනම් රුපියල් බිලියන 290ක් පමණ වේ. මෙය 2016 වර්ෂයේ මෙරට ලද සෘජු විදෙස් ආයෝජන ප්‍රමාණයට සාපේක්ෂව සිව් ගුණයක වර්ධනයකි.

එසේම මීට පෙර වැඩිම ඍජු විදේශ ආයෝජන ප්‍රමාණයක් වාර්තා වී තිබුණේ 2014 වසරේදී වන අතර ඒ ඇමරිකන් ඩොලර් බිලියන 1.7කි. ඊට අමතරව 2015 වසරේ මෙරට විසින් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 970ක සෘජු විදෙස් ආයෝජන ලබා තිබු අතර 2016 වසරේ එම ප්‍රමාණය ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 450ක් විය.

2017 වසරේ සෘජු විදෙස් ආයෝජන ප්‍රමාණය ඉහළයාම පිළිබඳ අමාත්‍යංශ නිවේදනය සඳහන් කරන්නේ හම්බන්තොට වරාය බදු දීම වෙනුවෙන් ලද ඇ.ඩො මිලියන 300ක පළමු වාරිකය මෙන්ම චීන ආයෝජන සහ හොංකොං, ඉන්දියාව සහ සිංගප්පූරුව යන රටවල ආයෝජන හේතුවූ බවය.

රට තුළ ව්‍යාපාරයන්ට හිතකර පරිසරයක් නිර්මාණය කරදීම, සරල බදු ක්‍රම හඳුන්වාදීම ස්ථිර කිරීම , ව්‍යාපාර ලියාපදිංචි කිරීමේ එක් දින සේවය වැනි වෙනස්කම් ඊට බලපෑ බවද නිවේදනයේ දැක්වේ.

එසේම ගෙවුම් ශේෂ ගැටලුව ස්ථිර ලෙස විසඳා ගැනීම සඳහා ඍජු ආයෝජන සහ අපනයන වැඩි කිරීමට ගෙන ඇති පියවර ද මෙම තත්ත්වය නිර්මාණය වීමට හේතුවූ බවත් 2018 වසර තුළ ශ්‍රි ලංකාවේ ආපනයනය 2017 වසර ජනවාරියට සාපේක්ෂව ශ්‍රී ලංකාවේ වාර්ෂික අපනයනය 11.6%න් එනම් ඇ.ඩො. 965.4 දක්වා වැඩි වී තිබෙන බවද අදාළ නිවේදනයේ දැක්වේ.

මුදල් හා ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශය නිකුත් කළ සම්පුර්ණ නිවේදනය 

ශ්‍රී ලංකා තේ මණ්ඩලයේ නව සභාපතිවරයා ලෙස ලුසිල් විජයවර්ධන පත්කර ඇත.

ඔහුගේ වැඩ භාර ගැනීම ඊයේ (21) ද ශ්‍රී ලංකා තේ මණ්ඩලයේදී සිදු වූ අතර එම අවස්ථාව සඳහා වැවිලි කර්මාන්ත අමාත්‍ය නවින් දිසානායක , වැවිලි කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශ ලේකම් ජේ.ඒ.රංජිත් ඇතුළු සම්භාවනීය පිරිසක් සහභාගීව සිටියහ.

එළඹෙන 20 වනදා සිට ත්‍රී රෝද රථ සඳහා ගාස්තු මීටරය අනිර්වාර්ය කිරීමට රජය තීරණය කර ඇති බව වාර්තා වෙයි.

මාර්ග ආරක්ෂාව පිළිබඳ ජාතික සභාවේ සභාපති වෛද්‍ය සිසිර කෝදාගොඩ සඳහන් කරන ලෙසට මගී ආරක්ෂාව සහ ත්‍රිරෝද රථ සේවයේ ගුණාත්මක තත්ත්වය වර්ධනය කිරිමේ අරමුණින් රජය මෙම පියවර ගෙන තිබේ.

කෙසේ වුවත් ගාස්තු මීටරය මීට පෙර අනිවාර්ය කර තිබුණේ පසුගිය පළමු වනදා සිටය. නමුත් මාර්ග ආරක්ෂාව පිළිබඳ ජාතික සභාව සඳහන් කරන්නේ ත්‍රී රෝද රථ රියැදුරන් ඇතුළු පාර්ශව කිහිපයක ඉල්ලීම අනුව එම කාල සීමාව දීර්ඝ කිරීමට පියවර ගත් බවය.

මුදල් විශුද්ධිකරණය හා ත්‍රස්තවාදයට මුදල් සැපයීම මැඬපැවැත්වීම සඳහා විධිවිධාන සැලසීම පිණිස 2007 අංක 7 දරන සමාගම් පනත සංශෝධනය කිරීමට ආණ්ඩුව තීරණය කර ඇත.

ඒ වෙනුවෙන් වන යෝජනාව වැඩබලන කර්මාන්ත හා වාණිජ කටයුතු අමාත්‍ය ඒ.ඩී.චම්පික ප්‍රේමදාස විසින් පසුගියදා කැබිනට් මණ්ඩලයට යොමුකර තිබෙන අතර ඊට කැබිනට් අනුමැතිය හිමිව තිබේ.

අදාළ යෝජනාවේ සඳහන් වැදගත් සංශෝධනයක් වනුයේ, සීමාසහිත පොදු සමාගමක් හැරනු විට අනෙක් සෑම සමාගමක් විසින්ම තම සමාගමේ අයිතියෙන් 25%ක් හෝ ඊට වඩා දරනු ලබන කොටස් හිමිකම් සතු තැනැත්තන් හෝ; එවැනි සමාගමක මෙහෙයවීම සම්බන්ධයෙන් සක්‍රීය පාලනයක් හිමි අර්ථලාභී තැනැත්තන් පිළිබඳ තොරතුරු අඩංගු ලේඛනයක් පවත්වා ගෙන යාමේ අවශ්‍යතාව හඳුන්වා දීමය.

තවද එම තොරතුරු සමාගම් රෙජිස්ට්‍රාර් සහ අනෙකුත් අදාළ බලධාරින් වෙත ලබා දීම සඳහාද විධිවිධාන සැලසිය යුතු වේ. ඒ අනුව, 2007 අංක 7 දරන සමාගම් පනතට සිදු කළ යුතු සංශෝධන සිදු කිරීමටත්, ඒ සඳහා සංශෝධන ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත් කරන ලෙස නීති කෙටුම්පත් සම්පාදකවරයා වෙත උපදෙස් දීමටත් මහතා ඉදිරිපත් කළ යෝජනාව අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසින් අනුමත තිබේ.

කළු සල්ලි සුදු කිරීම සම්බන්ධව ලංකාව අසාධු ලේඛනයේ

ආණ්ඩුව මෙම තීරණය ගෙන තිබෙන්නේ 2018 පෙබරවාරි මාසයේදී, යුරෝපා සංගමය විසින් ශ්‍රී ලංකාව මේ සම්බන්ධයෙන් අසාධු ලේඛනගත කරනු ලැබීමත් ඒ හේතුවෙන් මෙරට ආර්ථිකයට හා මූල්‍ය පද්ධතිය මත ඇති කරනු ලැබිය හැකි බරපතළ අහිතකර ප්‍රතිවිපාක සැලකිල්ලට ගනිමින්ය.

එසේම මීට පෙර මුදල් විශුද්ධිකරණය (Money Laundering) වැළැක්වීම සහ ත්‍රස්තවාදයට මුදල් සැපයීම මැඬපැවැත්වීම සම්බන්ධයෙන් ශක්තිමත් නොවන ක්‍රමෝපායන් සහිත රටක් ලෙස අසාධු ලේඛනගත කිරීමට 'මූල්‍ය ක්‍රියාකාරකම් කාර්යසාධක බලකාය' (Financial Action Task Force - FATF) විසින් කටයුතු කර තිබුණි.

ලංකාව ලෝකයෙන්ම 11 වන ස්ථානයේ

එහිදී මුදල් විශුද්ධිකරණය, ත‍්‍රස්තවාදයට මුදල් සැපයීම ඇතුළුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතියට එල්ලව ඇති තර්ජනවලට එරෙහිව කටයුතු කිරීමට ප‍්‍රමාණවත් පියවර ගෙන නොමැති රටවල් ලයිස්තුවේ 11 වැනි රට ලෙස ශ්‍රී ලංකාව නම් කෙරුණ අතර එම ලයිස්තුවේ ලංකාවට ඉදිරියෙන් වුයේ බොස්නියාව සහ හර්සගොවීනා, උතුරු කොරියාව, ඉතියෝපියාව, ඉරානය, ඉරාකය, සිරියාව, ටි‍්‍රනිඩෑඩ් සහ ටුබාගෝ, ටියුනීසියාව, වනවාටු සහ යේමනය යන රටවල්ය.

මෙම රටවල් අනාවරණය කරමින් අන්තර් ආණ්ඩු මූල්‍ය කි‍්‍රයාකාරී කාර්ය සාධක බලකාය සඳහන් කර සිටියේ කළු සල්ලි ජාවාරම නිසා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය ජාලයට තර්ජනයක්‌ වී ඇති පසුබිමේ එය වළක්වාලීමට නිසි පියවර ගැනීමට අසමත් මෙම රටවල් දැඩි අවදානම් සහිත සහ පාලන අධීක්ෂණයට ලක් විය යුතු රටවල් ලෙස සැළකිය යුතු බවය.

මුදල් විශුද්ධිකරණය, ත‍්‍රස්තවාදයට මුදල් සැපයීම ඇතුළුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතිය එල්ලව ඇති තර්ජනවලට එරෙහිව කටයුතු කිරීමේදී නීතිමය, නියාමන සහ කි‍්‍රයාකාරී පියවර ගන්නා මෙම කාර්ය සාධක බලකාය, තම නිර්දේශ නිසි අයුරින් රටවල් පිළිපදින්නේ ද යන්න පිළිබඳව ද අධීක්ෂණය කරයි.

මෙම කාර්ය සාධක බලකාය සමග එක්ව කටයුතු කිරීමට ශී‍්‍ර ලංකාව 2017 ඔක්තෝබර් මාසයේදී එකගත්වය පළ කළ අතර ඊට අදාළව ඇති නිර්දේශ 40ක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට නියමිතව ඇත.